Modelconvenant groepsaanpak: slim om mee te tekenen?
Het modelconvenant jeugdgroepaanpak regelt de mogelijkheden voor samenwerking en gegevensuitwisseling in de aanpak van problematische jeugdgroepen of -netwerken. Het convenant kan bijdragen aan goede samenwerking tussen jongerenwerk en partners vanuit veiligheid op lokaal niveau. Dit vraagt wel om een zorgvuldige afweging. Hoe kan het convenant helpen om lokaal tot goede afspraken te komen? En in hoeverre zijn jongerenwerkorganisaties verplicht om mee te tekenen?
Op verzoek van enkele lidorganisaties zetten we graag uiteen op welke wijze het jongerenwerk betrokken kan zijn bij het modelconvenant jeugdgroepaanpak, gericht op samenwerkingsafspraken ter bestrijding van problematisch groepsgedrag in jeugdgroepen en -netwerken. Dit modelconvenant is in oktober 2022 opgesteld door het ministerie van Justitie en Veiligheid, politie, Openbaar Ministerie (OM) en de VNG, mede op basis van input van Sociaal Werk Nederland en de BPSW. Vooropgesteld: het modelconvenant kan niet verplichtend worden opgelegd aan jongerenwerkorganisaties door gemeenten. Het vraagt wel een zorgvuldige afweging en vooral goed en tijdig overleg met de partners alvorens mee te tekenen. Het convenant borgt de samenwerking tussen de partners met betrekking tot gegevensdeling over jongeren. Het is belangrijk dat de vertrouwensrelatie van jongerenwerkers met jongeren door het convenant niet geschaad wordt. De afspraken in het modelconvenant bieden daartoe mogelijkheden.
Achtergrond
In veel Nederlandse gemeenten worden in het kader van een integrale jeugdgroepenaanpak volgens het ‘7-stappenmodel’ signalen en informatie over een (nieuwe) problematische jeugdgroep of -netwerk uitgewisseld en worden maatregelen genomen om dit groepsgedrag te stoppen. Hierbij zijn primair de burgemeester, de politie, het jongerenwerk en - afhankelijk van de casuïstiek - het OM betrokken. In 2022 is een modelconvenant opgesteld om deze samenwerking te verbeteren en de uitwisseling van gegevens tussen de partijen te borgen volgens de wettelijke regelingen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens (Wjsg). Met behulp van het convenant kunnen risico jeugdgroepen beter worden geanalyseerd om zo ook te komen tot effectieve interventies en passende hulp. Dit met als doel om met inzet van een gezamenlijk plan van aanpak het problematisch groepsgedrag te verminderen of beëindigen.
Jongerenwerk en gegevensuitwisseling
Het jongerenwerk is in haar contacten met jongeren vooral gestoeld op vertrouwen, vrijwilligheid en aanwezigheid, zowel offline als online. Om de opgebouwde relaties met de jongeren te behouden en versterken, zijn jongerenwerkers enerzijds vaak een vertrouwenspersoon en anderzijds ook een professional die actief is in het sociaal domein en daar ook haar partners heeft met wie zij samenwerkt. Afhankelijk van de aard van de werkzaamheden en de functie die jongerenwerkers in het lokale sociaal domein en het veiligheidsdomein hebben, maken zij afspraken met partners over uitwisseling van gegevens over de jongeren, als daartoe aanleiding is.
Ruimte voor lokale afspraken
Het jongerenwerk wordt veelal via het Wmo-beleid van de gemeenten uitgevoerd. Het is verstandig om als opdrachtgever en jongerenwerk van tevoren afspraken te maken over jeugdgroep aanpak en gegevensdeling. Het modelconvenant biedt hiervoor een goed instrument. Gemeenten kunnen jongerenwerkorganisaties niet verplichten om het convenant te ondertekenen, maar het is zeker raadzaam om tijdig met gemeente en partners in overleg te treden. Het modelconvenant kan worden aangepast aan de lokale omstandigheden en lokale partners, en biedt jongerenwerkorganisatie de mogelijkheid om hierover goede en verantwoorde afspraken te maken met partners als de politie, gemeente(n) en het OM.
Wat als je niet mee tekent?
Als ondertekende partij bij het convenant worden o.a. de afspraken op het gebied van zorgvuldige gegevensuitwisseling (AVG) en de afspraken omtrent geheimhoudingsplicht vastgelegd. Het convenant biedt daarmee duidelijkheid in wat jongerenwerkers wel of niet kunnen delen (‘need to know’). Daarnaast biedt het convenant bescherming door de daarin opgenomen wettelijke kaders. Als de jongerenwerkorganisatie het convenant niet ondertekent, bestaat nog steeds de mogelijkheid om samen te werken. Hierbij is het wel van belang – in het geval van gegevensuitwisseling – om de wettelijke kaders omtrent AVG goed in acht te nemen. Het niet medeondertekenen van het convenant beperkt wel de samenwerking en mogelijke deelname aan de lokale jeugdgroep overleggen vanuit de gemeente. Daar komt bij dat gemeenten ervoor kunnen kiezen om te werken met partners die het convenant wel ondertekenen.
Ons advies: ga tijdig in gesprek
Vanuit Sociaal Werk Nederland adviseren wij onze leden om tijdig in gesprek te gaan met de gemeente(n) en partners om zo met elkaar te onderzoeken of het modelconvenant jeugdgroepaanpak een meerwaarde heeft in de samenwerking, en met welke eventuele aanpassingen het convenant optimaal gebruikt kan worden. Wij adviseren onze leden ook om jongerenwerkers die met het convenant gaan werken, hiervoor te faciliteren en ondersteunen. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) kan de betrokken partners (jeugdgroepen overleg), waaronder het jongerenwerk, hierin ondersteunen. Kijk voor meer informatie op de website van het CCV of neem direct contact op via e-mail of tel. (030) 751 6700.
Oproep: deel je ervaringen met gebruik modelconvenant
Er zijn inmiddels al jongerenwerkorganisaties die het convenant hebben ondertekend en ermee werken. We horen graag jullie ervaringen uit de praktijk om deze te kunnen delen met leden en zo van elkaar te leren. Heb je voorbeelden, neem dan contact op met Ernst Radius, senior adviseur jeugd en opvoeden, via e-mail of tel. (06) 2207 3506.
Bezoek de website Wegwijzer Jeugd en Veiligheid van het CCV voor meer informatie over het modelconvenant.
Lees ook: nieuwsbericht Wetsvoorstel Wams: haken en ogen bij gegevensuitwisseling (16 maart 2023)
Beeld: Jan Antonin Kolar via Unsplash
