SER bereikt overeenstemming over nieuw pensioenstelsel
De Sociaal-Economische Raad (SER) heeft overeenstemming bereikt over een nieuw, meer toekomstbestendig stelsel. Met de voorstellen in het SER-advies Naar een nieuw pensioenstelsel sluit het stelsel beter aan op de veranderende arbeidsmarkt, worden pensioenregelingen persoonlijker en transparanter en komt er eerder zicht op een koopkrachtig pensioen.
Het SER-advies maakt onderdeel uit van een breder pakket van afspraken tussen kabinet, werkgeversorganisaties en vakbonden. In dat pakket staan afspraken over de stijging van de AOW-leeftijd, de koppeling tussen de pensioenleeftijd en de levensverwachting, vroegpensioen voor zwaar werk en arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. Voor de afspraken verwijst de SER naar het persbericht d.d. 5 juni van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hierdoor kunnen mensen op gezonde en verantwoorde wijze naar hun pensioen toegroeien, met voldoende financiële basis tijdens hun pensioen.
Hervorming ‘dringend nodig’
Mariëtte Hamer, voorzitter van de SER, is zeer verheugd dat na een lange periode van onderzoek, overleg en onderhandelen een akkoord is bereikt. “Het Nederlandse pensioenstelsel is een groot goed en staat bekend als een van de beste ter wereld. Maar een hervorming is nu echt dringend nodig. Met ons advies behouden we de sterke kanten, zoals lage kosten, verplichtstelling en een adequate pensioenopbouw. Tegelijkertijd hebben we verbeteringen voorgesteld zodat pensioenregelingen begrijpelijker worden en beter aansluiten op de veranderende arbeidsmarkt. Het was een complexe operatie die we zorgvuldig hebben uitgevoerd. Hier ligt nu een pensioenstelsel dat met veel draagvlak en vertrouwen tot stand is gekomen.”
Twee pensioenregelingen
De SER introduceert ‘het nieuwe contract’, een premieregeling waarbij deelnemers zowel in de pensioenopbouwfase als –uitkeringsfase risico’s delen. Werkgevers- en werknemersorganisaties krijgen in hun sector de mogelijkheid om te kiezen voor deze premieregeling. Daarnaast stelt de SER om de bestaande verbeterde premieregeling met risicodeling in de uitkeringsfase toegankelijk te maken voor bedrijfstakpensioenfondsen. In deze regeling wordt in de opbouwfase gewerkt aan een persoonlijk pensioenvermogen dat in de jaren voor het pensioen geleidelijk wordt ingebracht in het collectief vermogen van gepensioneerden en aanspraak geeft op een uitkering.
Eerder koopkrachtig, persoonlijk en transparant pensioen
In beide premieregelingen komen de rendementen eerder dan nu beschikbaar voor de opbouw van pensioen. Er hoeven minder buffers opgebouwd te worden. Er is dus eerder zicht op een koopkrachtig pensioen. Maar als het economisch tegenzit, is dat ook merkbaar. Daarom worden financiële schokken gedempt bijvoorbeeld via beleggingsbeleid en spreiding van schokken. Het nieuwe pensioenstelsel geeft deelnemers beter inzicht in de samenhang tussen de ingelegde premie en hun verwachte pensioenuitkering. Verder komt er ruimte in het beleggingsbeleid om goede resultaten te behalen voor een goed pensioenresultaat voor jongeren, zonder dat dit leidt tot te veel risico’s voor ouderen.
Compensatie afschaffing doorsneesystematiek
Het kabinet wil de ‘doorsneesystematiek’ waarmee nu pensioen wordt opgebouwd afschaffen. Bij alle regelingen wordt overgegaan naar een leeftijdsonafhankelijke premie waarmee deelnemers de pensioenopbouw krijgen die aansluit bij hun leeftijd. De SER adviseert dat deelnemers die nadeel ondervinden van afschaffing van de doorsneesystematiek, op kostenneutrale wijze compensatie moeten krijgen. Sociale partners zullen afspraken maken met het kabinet over een wettelijk kader voor het waarborgen van een zorgvuldige en evenwichtige overgang dat ook richting geeft aan partijen op decentraal niveau.
Verbeteringen voor alle pensioenregelingen
Daarnaast stelt de SER voor om het in alle contracten mogelijk te maken dat mensen op hun pensioendatum kunnen kiezen voor opname van een bedrag ineens van maximaal 10 procent. Ook vindt de SER het belangrijk dat bij de herziening van het stelsel het nabestaandenpensioen meer wordt gestandaardiseerd, dat het begrijpelijker wordt en dat risico’s voor betrokkenen worden verkleind. Nu zijn er nogal eens onduidelijke situaties bij baanwisseling en echtscheiding.
Makkelijkere pensioenopbouw voor zzp’ers
De voorgestelde hervormingen zullen ertoe leiden dat de ingelegde premie meer ten goede komt aan de eigen pensioenopbouw. Dit maakt het makkelijker voor zzp’ers om aanvullend pensioen op te bouwen. De SER vraagt het kabinet het daarbij mogelijk te maken dat zzp’ers zich vrijwillig kunnen aansluiten bij een pensioenfondsof PPI.
Hoe nu verder?
De SER adviseert het kabinet voor de uitwerking van de voorstellen een stuurgroep in te stellen van kabinet en sociale partners. De stuurgroep zal op korte termijn kunnen starten met de uitwerking van de nieuwe pensioenregeling en de uitwerking van het kader voor de overgang naar een nieuw stelsel. De stuurgroep zal specifiek aandacht moeten hebben voor de stabiliteit van het nieuwe stelsel, en waar nodig externe deskundigheid inschakelen.
De SER adviseert dat het kabinet samen met de Stichting van de Arbeid een goede afweging maakt of de doelen en de te bereiken resultaten kunnen worden behaald, dan wel op een andere wijze dienen te worden gerealiseerd om de overstap naar een nieuw stelsel mogelijk te maken. Dit voordat de wetgeving bij de Tweede Kamer wordt ingediend.
Dit advies is opgesteld op aanvraag van het kabinet en tot stand gekomen onder leiding van SER-voorzitter Mariëtte Hamer. Het vormt het vervolg op eerdere SER-rapporten uit 2015 en 2016, die zijn voorbereid door de SER-Commissie Toekomst Pensioenstelsel onder voorzitterschap van prof. Kees Goudswaard. Het advies wordt op 21 juni in de raadsvergadering vastgesteld.