Begin bij de rechten van het kind

Het congres ‘Jongerenwerk voorkomt zorg?!’ in Tilburg. Een topdag: van veel mensen hoorde ik dat ze er inspiratie vonden, dat ze vraagstukken van anderen herkenden en hun netwerk hadden versterkt. Daar was het dan ook een ideale gelegenheid voor, dankzij een zaal vol medewerkers en bestuurders vanet   sociaalwerkorganisaties en gemeenten, jongerenwerkers, wetenschappers en... jongeren zelf.
“Jongerenwerk voorkomt zorg?!” was het motto. Dat vraagteken kan er nu wel af. Houd me ten goede: goed jongerenwerk voorkomt niet álle jeugdzorg. Dat moeten we niet pretenderen en ook niet willen. Maar wat in Tilburg zonneklaar bleek is dat de jongerenwerker weer steeds beter op de kaart komt; niet als plaatsvervanger van zorg, maar als begeleider van “gewone” jongeren, van wie je als samenleving hoopt dat ze ook zo gewoon mogelijk blijven.
Gemeenten herontdekken de kracht van het jongerenwerk. Mooi om te merken dat behoeften van jongeren zelf, praten met jongeren en de rechten van het kind steeds meer uitgangspunt zijn van gemeenten en hun jongerenwerk. ‘Ons motto in Tilburg is: geen kinderen in de gesloten opvang, en onze visie ontwikkelen we nadrukkelijk vanuit de Rechten van het Kind’ zei wethouder Marcelle Hendrickx in haar aanstekelijk concrete bijdrage. ‘Ik ben de wethouder Jeugd, niet de wethouder Jeugdzorg. Daarom blijft het Tilburgse jongerenbeleid investeren in preventie, in plaats van uithuisplaatsing; ondanks de financiële tekorten op jeugdzorg die ook wij hebben.’
Dat zouden meer gemeenten moeten doen. Want het werkt, zo blijkt uit onderzoek. De maatschappelijke businesscase die het sociaal werk in opdracht van het ministerie van VWS ontwikkelde laat zien aan dat investeren in jongerenwerk rendeert en ook nog eens kostenbesparend werkt. Eerlijkheidshalve moet je daar wel bij zeggen dat moeilijk is vast te stellen hoevéél preventief jongerenwerk nou precies oplevert aan besparingen in specialistische zorg. Maar het punt is: als je zoals Marcelle Hendrickx redeneert vanuit de concrete behoeften van het kind of de jongere zelf, dan lonen investeringen in de ontwikkelingen van jongeren per definitie. En dat het besparingen oplevert snapt iedereen.
Overigens: denken en werken vanuit de Rechten van het Kind betekent integraal denken en werken vanuit het hele kind. De wereld van veel jongeren thuis en op straat is enorm complex, veel te complex voor het onderwijs alleen. We kunnen niet van docenten verwachten dat ze werken aan de cognitieve ontwikkeling van jongeren en hen ook nog helpen bij belemmerende factoren thuis of op straat. Juist daarom is het zo belangrijk dat onderwijs, kinderopvang en jongerenwerk elkaar vinden. Inclusief ouders en jongeren. Dat gaat nu nog niet vanzelf: onderwijs en - in mindere mate - opvang enerzijds en jongerenwerk anderzijds hebben verschillende achtergronden, wet- en regelgeving en financieringsstromen. Grote verschillen dus, maar ook een grote overeenkomst: de wens om kinderen tot bloei te laten komen. En nog een overeenkomst, onderwijs en jongerenwerk zijn allebei actief in gemeenten. Sommige gemeenten namen de handschoen al op en brachten partijen bij elkaar om door de schotten heen te kijken; schotten die voor kinderen en hun ouders immers ook niet bestaan. In die gemeenten is een begin van (h)echte samenwerking aan het ontstaan. Hoe mooi zou het zijn als dat voor iedere gemeente vanzelfsprekend is en dat in iedere gemeente de Lokale Educatieve Agenda (LEA) uitgaat van de integraliteit van jeugd en jongeren…
Een lange weg te gaan? Zeker. Maar ik geloof in het informele thema van deze jongerenwerkdag: “Lukt het vandaag niet, dan kan het altijd morgen nog”.