Doelen van de Hervorming Langdurige Zorg deels behaald; herbezinning gewenst
De zorg aan huis voor mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke beperking laat ondanks een nieuw zorgstelsel nog veel te wensen over.
Het nieuwe zorgstelsel, dat sinds 2015 van kracht is, had verandering moeten brengen in de kwaliteit van zorg aan huis. Dit is echter op een aantal vlakken niet gelukt, concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) woensdag op basis van een evaluatie van de hervorming Langdurige Zorg.
Zo zien zorgbehoevenden bij het zoeken naar hulp in hun gemeente vaak door de bomen het bos niet meer. Voor mensen die meerdere vormen van langdurige zorg nodig hebben, is dit nog verwarrender. Zij hebben vaak geen professionele hulp om dit goed voor ze te coördineren.
Ook stelt het SCP vast dat er in de afgelopen jaren niet meer vrijwilligers en mantelzorgers zijn bijgekomen om voor hun naasten te zorgen. Voor de overheid was dit wel het uitgangspunt bij het invoeren van de nieuwe zorgregels.
Herkenbaar beeld voor Sociaal Werk Nederland
De rapportage van het SCP geeft voor Sociaal Werk Nederland een herkenbaar beeld. De transformatie in zorg en welzijn is ingezet, maar vraagt komende jaren aanhoudende aandacht en investeringen. Niet perse in extra zorg, maar in versterken van de sociale basis in de wijken. Die heeft een belangrijke preventieve functie en verkleint de behoefte aan zwaardere (zorg)voorzieningen. Dát is de transformatie, die moeten we uitbouwen. Niet alleen met voldoende handen en uren in de sociale basis, maar ook met echt centraal stellen van bewoners en cliënten, “scharrelruimte” voor professionals om te doen wat nodig is, laagdrempelige toegang, en minder gefragmenteerd aanbod, bekostiging en regelgeving.
Tegelijkertijd stelt het SCP terecht dat we ons in Nederland ook moeten herbezinnen op enkele aannames achter de hervorming van de langdurige zorg: Voor veel kwetsbare mensen is de huidige samenleving te ingewikkeld; zelfredzaamheid is dan echt een brug te ver. Ook de aanname dat mensen meer voor elkaar gaan zorgen heeft z’n grenzen: de druk op mantelzorgers en vrijwilligers neemt toe.
Zelfstandig
Mede door het nieuwe beleid wonen er wel meer ouderen langer zelfstandig thuis. Zij kunnen gebruikmaken van ondersteuning van de gemeente. Maar de kwaliteit van leven, de zelfredzaamheid en deelname aan de samenleving van gebruikers van deze ondersteuning zijn volgens het planbureau niet verbeterd.
Om de knelpunten aan te pakken, pleit het planbureau onder meer voor betere ondersteuning van zorgbehoevenden. "Ook zijn oplossingen nodig voor het gesignaleerde 'gat' tussen de zorg en ondersteuning thuis en in instellingen. Mensen met verschillende hulpbehoeften zijn gebaat bij professionele regievoerders die alle hulp organiseren en coördineren", aldus het planbureau.
Gemeenten en zorgverzekeraars zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor onder meer de maatschappelijke ondersteuning en wijkverpleegkundige zorg aan langdurig zieken en ouderen. Sindsdien groeien de uitgaven aan langdurige zorg en ondersteuning minder hard dan voorheen.