Vitaal ouder worden… hoe doe je dat?

Deze vraag spookt door mijn hoofd nu ik sinds een jaar voor dit onderwerp mag aansluiten bij diverse landelijke overleggen. Na een lange loopbaan in het jeugdveld, krijg ik via talloze ontmoetingen en diverse werkbezoeken steeds scherper voor ogen wat sociaal werk aan een goede oude dag kan bijdragen, door collectieve activiteiten en individuele ondersteuning.

Als je aan ouderen zelf vraagt wat hun leven de moeite waard maakt, dan gaat het vrijwel altijd over betekenisvolle relaties. Nog een liefdevolle echtgenote kunnen zijn, of een leuke opa voor de kleinkinderen. Het dagelijks contact met de buren of die lieve meiden van de thuiszorg. Vitaal ouder worden vraagt dus allereerst om een sterke sociale basis, door een netwerk te bouwen met en rond bewoners. Zodat zij zich gezien en gehoord voelen en zich verbonden weten met anderen.

Het kernteam rond ouderen(werk) dat we de afgelopen tijd met leden hebben samengesteld, helpt me ook om antwoorden te formuleren op wat vitaal en betekenisvol ouder worden inhoudt. We delen met elkaar indringende, soms schrijnende verhalen uit de praktijk. En de strategieën die worden ingezet om bewoners goed te helpen en sociaal werk op de kaart te zetten. Ouder worden doen we samen in de wijk met bewoners en netwerkpartners door een beweging in te zetten naar de voorkant, waarbij sociaal werk onmisbaar en zichtbaar aanwezig is. Het tellen en vertellen van de impact die leden iedere dag in wijken en buurten ervaren, is daarbij van groot belang.

Dit is ook de reden dat ik leden vraag om bij landelijke bijeenkomsten die rond het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) worden georganiseerd, zelf aan te schuiven om hun verhaal te vertellen. De praktijk tastbaar maken met echte voorbeelden van sterk sociaal werk, dat is wat helpt. Je ziet aan tafel de kwartjes vallen.

De praktijk tastbaar maken met echte voorbeelden van sterk sociaal werk, dat is wat helpt

Tegelijkertijd bouwen we landelijk aan een vanzelfsprekende verbinding tussen sociaal werk met huisartsen en wijkverpleegkundigen. In de regio’s waar dit gebeurt, bijvoorbeeld door een gezamenlijk multidisciplinair overleg, geven huisartsen aan dat zij hiervan een grote meerwaarde ervaren. Vaak gaat dit gepaard met de uitvoering van Welzijn op Recept. In andere regio’s zien zorgpartners die meerwaarde niet goed, omdat zij nog onbekend zijn met de mogelijkheden die sociaal werk kan bieden voor sociale problematiek. Hier is nog veel te winnen.

Een extern bureau, gefinancierd door het ministerie van VWS, gaat landelijk in beeld brengen hoe deze samenwerking vorm krijgt in verschillende regio’s. Waar gaat de samenwerking goed, wat betekent dit voor ouderen en wat kunnen we daarvan leren? Goed om met elkaar over in gesprek te gaan, zo gauw deze bevindingen worden gedeeld.

Vanuit partners en het rijk wordt veel nadruk gelegd op dat ‘we’ niet langer op dezelfde voet door kunnen gaan met zorgen voor ouderen door de vergrijzing en tekorten in de zorg. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) heeft die ‘houdbaarheid’ van de ouderenzorg inzichtelijk gemaakt in de publicatie Houdbare ouderenzorg – Ervaringen en lessen uit andere landen. Vanuit dimensies als betaalbaarheid, kwaliteit en personeel, én het behoud van draagvlak in de samenleving.

Het maatschappelijk debat is niet voor niets een terugkerend thema bij de werkorganisatie WOZO, waarbij ik namens Sociaal Werk Nederland intensief betrokken ben. Hoe kunnen we meer bewustwording creëren over een vergrijzende samenleving, en het perspectief op ouder worden en de daarbij horende zorg en ondersteuning veranderen? Voor sociaal werk is het belangrijk dat dit debat wordt ingestoken vanuit gezondheid en wat mensen nog wél kunnen, in plaats van ziekte en afhankelijkheid. Wat betekent vitaal ouder worden voor jou? Wat kun je daarin zelf betekenen, samen met je netwerk? En welke ondersteuning heb je nodig van anderen?

Vitaal ouder worden… hoe doen jullie dat?
In hoeverre spelen dit soort overwegingen ook een rol binnen sociaalwerkorganisaties? Ik ben heel benieuwd naar jullie reactie op de volgende vragen:

1. Zijn de vergrijzing en de ‘houdbaarheid’ van zorg en ondersteuning onderwerp van gesprek in jouw organisatie? Hoe houden jullie hier rekening mee in beleid, strategie, toekomstscenario’s?
2. Is jouw organisatie al bezig met gesprekken met (toekomstige) ouderen in de wijk om bij te dragen aan de bewustwording over vitaal ouder worden? En zo ja, hoe pakken jullie dat aan?

Deel je reactie onderaan deze blog of stuur me een berichtje.

Tot slot: kom je ook naar de conferentie Een nieuwe generatie ouderen langer thuis op dinsdag 13 juni a.s. in Den Bosch? Samen met ContourdeTwern en Surplus verzorgen we er een inspiratiesessie over zorgzame gemeenschappen. Het programma is sowieso de moeite waard, met onder meer een toelichting van minister Helder op het WOZO-programma en schrijver Mohammed Benzakour die persoonlijke ervaringen deelt over de zorg voor zijn moeder.

Ik hoop je daar te ontmoeten!

Wil je aansluiten bij het kernteam Vitaal ouder worden om ervaringen te delen en mee te denken over de landelijke inzet? Laat het me weten. We komen ongeveer eens per kwartaal (online) bij elkaar.

Bezoek de themapagina WOZO voor de laatste stand van zaken.