Bezuinigen op succes? De zorgwekkende reflex om te snoeien in Wmo en sociaal werk

Goed nieuws: de invloedrijkste man van Nederland ziet precies wat wij ook tegenkomen: de nieuwe ouderen zijn veelal vitaal, hebben vaker een goede opleiding, meer digitale vaardigheden en ze hebben een aardig pensioen en dus koopkracht. De schouwburgen zitten vol grijze bollen en de elektrische fietsen zijn niet aan te slepen. Echter, en ook dat ziet Kim Putters (want over hem hebben we het): doordat zoveel ouderen steeds langer thuis wonen krijgen steeds meer van hen uiteindelijk te maken met afnemende vaardigheden, met uitdunnende netwerken, lichamelijke gebreken en overbelaste mantelzorgers. En met valpartijen: in 2018 overleden 4.628 Nederlanders binnen dertig dagen na een ongelukkige val; bijna zeshonderd meer dan in het jaar daarvoor. Driekwart van de overledenen was tachtig jaar of ouder.
Kim Putters sprak op donderdag 28 november 2019 op de landelijke bijeenkomst rond de zorg en ondersteuning van ouderen: 'Een nieuwe generatie ouderen(zorg)'. Coalitie BeterOud, waarvan wij deel uitmaken, was een van de initiatiefnemers. Hij besloot zijn bijdrage met de oproep om de ondersteuning vanuit zorg en welzijn daar nu voortvarend op in te richten en daarbij meer regionaal samen te werken.

Ik merk dat daarbij overal in het land verwachtingsvol wordt gekeken naar het sociaal werk. Deels zijn we daar zelf debet aan: we benadrukken de preventieve waarde van ouderenwerk dat in combinatie met de aandacht voor positieve gezondheid veel bureaucratie en langdurige zorgtrajecten voorkomt. Daarbij neemt het sociaal werk de regie niet over, maar sluit aan bij de behoefte van individuele senioren.
Hét voorbeeld dan is natuurlijk Welzijn op Recept: de huisarts die geen pillen voorschrijft maar doorverwijst naar bijvoorbeeld een welzijnscoach. Die stelt vragen als ‘waarvoor komt u uw bed uit?’ en ‘Wat had u altijd al willen doen?’ Door die beweging in te zetten verandert voor veel oudere hun perspectief op het dagelijkse leven. Dankzij positieve ervaringen worden dagelijks zorgen beter hanteerbaar. In meer dan 80 gemeenten wordt Welzijn op Recept inmiddels erkend als effectieve manier om zorgvragen voor te zijn of om te buigen naar actief werken aan beter psychosociale gezondheid.

Hoe schrijnend is het dan om te zien dat zelfs deze bewezen vorm van preventie rucksichtslos ten prooi valt aan de snoeischaar als een gemeente de begroting sluitend wil krijgen. Veel te vaak vinden ze het gemakkelijker om met preventie te stoppen dan met zorg. In Spijkenisse bijvoorbeeld werd binnen een week de welzijnscoach te kennen gegeven dat de subsidie stopt in 2020 en daarmee ook Welzijn op Recept en haar preventieve werk.
Dat moet stoppen. We moeten met z’n allen ophouden de problemen nog verder voor ons uit te schuiven. Sterker nog: we hadden al veel verder moeten zijn met preventieve aanpakken voor ouderen, bijvoorbeeld met eHealth en met het aanhaken bij het mkb en ondernemers. Daarom organiseren we inspiratiebijeenkomsten over ouderenkwesties, samen met het ministerie van VWS en nu ook het VNG. We staan immers met z’n allen voor hetzelfde probleem. ‘Veel is er al,’ hoorde ik van veel kanten tijdens de recente bijeenkomst in de regio Lochem. ‘We moeten het meer stroomlijnen en effectiever maken. Dáár zit de uitdaging.’
Die handschoen neem ik graag op. Liefst samen lidorganisaties. Heb je interesse voor het bijwonen of organiseren van zo’n regionale inspiratiebijeenkomst? Lees de oproep op deze website.
Of wil je meedoen aan Welzijn op Recept? Laat het me weten, en lees vast het boekje hierover dat onlangs is verschenen.

Johan Huttinga, huttinga@sociaalwerk.nl