Herstel de waakvlamfunctie in de wijk en voorkom veel problemen
Bron: Dagblad Trouw
Wat goed dat woningcorporaties er weer voor willen zorgen dat sociale problemen in de wijk tijdig worden aangepakt. Maar, vraagt sociaal werker Marloes Olde Hampsink zich af in een artikel in dagblad Trouw: wie gaat die ‘waakvlamfunctie’ uitoefenen?
Herstel de waakvlamfunctie in de wijk en voorkom veel problemen|
Kwetsbare bewoners in wijken met veel sociale huisvesting krijgen te laat of te weinig ondersteuning vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Dat is de conclusie van Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties, in een recent onderzoek over het groeiend aantal mensen met een combinatie van problemen. Het vroeg signaleren van problemen, de waakvlamfunctie, moet weer terugkomen in deze wijken, stelt de branchevereniging van woningcorporaties. Die wijst erop dat de maatschappelijke opvang en geestelijke gezondheidszorg niet actief aan professionals in de wijk (zoals medewerkers van corporaties en gemeenten) vertelt wat er speelt bij mensen.
Dat is precies wat ik meemaak als sociaal werker vanuit de wijkteams in Enschede. Ik ondersteun dak- en thuislozen en ik merk keer op keer dat ze met hun beginnende problemen niet snel om hulp vragen. Doorgaans kloppen ze pas bij de wijkteams aan als ze al op straat staan of de volgende dag uit hun huis gezet dreigen te worden. Samen met andere partijen onderdak regelen, is binnen 24 uur niet te doen.
Te vaak kom ik pas in beeld als het al te laat is. En dan is het veel ingewikkelder, tijdrovender én kostbaarder om een oplossing te vinden. Ik ben dus erg blij met het rapport van Aedes. De terugkeer van de waakvlamfunctie is cruciaal om escalatie te voorkomen van problemen als eenzaamheid, depressies, verward gedrag en dakloosheid. Zeker nu de coronarecessie snel naderbij komt, is tijdig signaleren dringend en noodzakelijk.
Dak- en thuislozen
De waakvlamfunctie is ook onmisbaar voor dak- en thuislozen die gehuisvest worden. Iemand moet een vinger aan de pols houden. Immers: dakloos zijn komt nooit alleen, er liggen altijd andere problemen aan ten grondslag. Geldnood, maar ook psychische problemen, een verslaving, relatieproblemen, huiselijk geweld. Als je onderliggende problemen onvoldoende aanpakt, is het risico groot dat de negatieve gedragspatronen zich blijven herhalen. De waakvlamfunctie vermindert het risico op terugval en opnieuw dakloos raken.
Maar wie gaat die waakvlamfunctie vervullen? De werkdruk binnen wijkteams is al immens. We zien vaak de urgentie van ingrijpen en bijsturen wel, maar hebben onvoldoende tijd om álle problemen van (potentiële) dak- en thuislozen adequaat op te lossen. Dat is frustrerend. Als sociaal werker wil je niet alleen onderdak organiseren, maar ook zorgen dat mensen ergens langdurig kunnen blijven en daardoor beter in staat zijn hun eigen boontjes te doppen. Hen blijven begeleiden is belangrijk om gedragsveranderingen tot stand te brengen en vast te houden. Een kort bezoekje maakt bijvoorbeeld al dat iemand zijn bed uitkomt, de afwas doet en zijn post openmaakt. Het geeft structuur en houvast, en juist die kleine overwinningen maken het verschil.
Inmiddels begeleid ik zoveel mensen dat het niet meer valt te combineren met mijn andere werkzaamheden. Van collega-professionals uit de ggz en de verslavingszorg hoor ik hetzelfde. Samen met de opvanglocaties, de corporaties en de gemeente lukt het meestal wel om (tijdelijk) een creatieve oplossing te vinden voor een huisvestingsprobleem. Maar we hebben onvoldoende tijd om iederéén te blijven volgen. De toegenomen vraag aan de voorkant is simpelweg te groot. In feite komt het dus neer op tegen beter weten in hopen dat escalatie uitblijft.
De waakvlamfunctie is dringend nodig. Sociaal werkers die met gerichte aandacht zorgen voor meer stabiliteit en bij een dreigende terugval tijdig kunnen opschalen. Als we als samenwerkende professionals in staat zijn om ruimschoots voor een persoonlijke crisis in te grijpen, voorkomen we veel leed en vergroten we de leefbaarheid in de wijken. Leve de waakvlam!