Promotieonderzoek: levendige netwerkverbanden cruciaal voor sociaal werk in de wijk

‘Organiseren vanuit vraagstukken van de cliënt betekent vaak de bijdrage van verschillende professionals op elkaar afstemmen. Het gaat om een inzet van expertise op het juiste moment in de juiste vorm. Dat is één van de uitkomsten in mijn promotieonderzoek,’ aldus Coby Nell, die onlangs met succes haar proefschrift verdedigde bij de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht.

Multiprobleemhuishoudens kampen met problemen die voortdurend veranderen. Coby Nell: ‘Het ene moment stelt de cliënt een vraag over financiële problemen waarvoor gespecialiseerde expertise moet worden ingeschakeld. De volgende keer is er behoefte aan een expert met kennis van verslavingsproblematiek, opvoeding van de kinderen, ouderdomsklachten… Burgers met complexe vraagstukken doen een beroep op een verscheidenheid aan gespecialiseerde professionals.’ 

Angst voor de stroomtrein
Maar hoe stroomlijn je de inzet van die uiteenlopende specialisten en generalisten? Kennis inperken? Coby Nell: ‘Dat doet denken aan verzet tegen het werken met computers of angst voor de komst van de stoomtrein. Tijdens de industriële revolutie zag je dat uitvoerende werktaken werden geformaliseerd om meer en goedkoper te produceren. Zoiets speelde ook bij de vraag naar gespecialiseerde kennis. Het horizontale samenspel tussen specialisten werd ingepast binnen de verticale regelstructuren, in de organisatiepyramide. Maar nieuwe kennis bleef en blijft toenemen. Om deze rijkdom aan afzonderlijke kennisgebieden te benutten zie je nu een verschuiving naar het organiseren van interactie over organisatiegrenzen heen. In horizontale netwerkverbanden kunnen gespecialiseerde professionals maatwerk leveren dat aansluit bij ontwikkelingen in de omgeving.’

Balanceren en overbruggen
Professionals creëren zelf een samenspel door samen te werken in netwerkteams die voortdurend van samenstelling veranderen, aldus Coby Nell. ‘Samen werken betekent meebewegen in een dynamiek: balanceren tussen tegenstrijdige inzichten en belangen, en die overbruggen.’
Daarbij is het belangrijk dat professionals specialistische kennis en vaardigheden opdoen, maar ook adaptieve vermogens ontwikkelen om op steeds veranderende situaties in te spelen. ‘Leidinggevende bewegen mee door te kantelen tussen flexibiliteit en beheersing. Intern zijn ze aanspreekbaar als betrokken senior en controleur; extern bemiddelen ze op de achtergrond en zijn ze tegelijkertijd zichtbaar als bestuurder. Organisaties tonen leiderschap door het aanreiken van regels die stroomlijnen zonder het improviserende werk te belemmeren.’

Vakmanschap en kunstmanschap
Rest de vraag hoe je het werk van professionals het best kunt organiseren. Coby Nell: ‘Die vraag heb ik uitgewerkt in drie deelvragen: doelgericht werken, betekenisvol werk en interactief werken. De praktijkstudie over sociaal werk in de wijk beschrijft de ontwikkeling naar generalistische werkwijzen - één gezin, één plan, één hulpverlener – vanuit een project in voorbereiding op de drie decentralisaties. Ik sta stil bij de impact van levendige netwerkverbanden en verantwoordingsvormen die recht doen aan het werk. Een ander punt is het belang van continue aandacht voor het doorontwikkelen van professionaliteit. Bovendien komt in mijn onderzoek naar voren dat de inzet van professionals is gebaseerd op vakmanschap en kunstmanschap, zowel in hun contact met cliënten als in hun onderlinge samenwerking.’

• Meer weten over het promotieonderzoek “Organiseren in meervoudige perspectieven. Recht doen aan sociaal werk in de wijk”? Mail je reactie of vraag naar coby.nell@planet.nl.