Meer segregatie dan polarisatie onder jongeren
Polarisatie tussen jongeren lijkt niet toe te nemen. Op veel plekken worden incidenten door een goede preventie voorkomen. Wel maken experts zich zorgen over toenemende segregatie en over polarisatie tussen jongeren en instituties. Dat zijn de belangrijkste uitkomsten van de verkenning die Platform JEP het Nederlands Jeugdinstituut en het Verwey-Jonker Instituut heeft laten uitvoeren.
Platform JEP kreeg signalen dat polarisatie tussen jongeren zou toenemen en steeds meer jongeren een groeiende afstand naar de Nederlandse samenleving zouden voelen. Daarom heeft Platform JEP het Nederlands Jeugdinstituut en het Verwey-Jonker Instituut gevraagd een verkenning uit te voeren om meer inzicht te krijgen in oplopende maatschappelijke spanningen en incidenten rond polarisatie in het jeugddomein. Hierbij gaat het specifiek om maatschappelijke spanningen langs etnische-religieuze-culturele scheidslijnen tussen groepen jongeren en/of spanningen/wantrouwen tussen jongeren en instituties.
Uitkomsten verkenning
De verkenning bestaat uit een (internationale) literatuurstudie en gesprekken met 24 experts en praktijkdeskundigen uit het jeugddomein. De gesprekken met de experts leveren het beeld op dat spanningen onder jongeren bijna nooit echt uit de hand lopen, omdat er in Nederland veel preventief wordt gehandeld door professionals. Preventie en aanpak zijn vooral effectief wanneer ze gebruik maken van de actieve betrokkenheid van de jongeren. Door jongeren een actieve rol te geven in een project of ander initiatief worden ze weerbaarder.
‘Polarisatie’ of ‘spanningen’ worden bij jongeren geassocieerd met ‘onvrede en boosheid’ over de samenleving. Jongeren kunnen zich buitengesloten voelen en hebben vaak geen vertrouwen in instituties, professionals of de samenleving. Spanningen bij groepen jongeren onderling komen minder vaak voor. Ze trekken zich terug in de eigen groep. De spanningen blijven vooral onderhuids, maar kan zichtbaar of merkbaar worden bij bepaalde gebeurtenissen, zoals berichten in de media. Deze spanningen zijn meestal kortdurend en verdwijnen veelal na verloop van tijd vanzelf. Vaker is sprake van segregatie dan van polarisatie. Spanningen online blijven bij discussies binnen groepen, waarin iedereen elkaars gelijk bevestigt. Dit telkens bevestigen van het eigen gelijk voedt wel de polarisatie in de brede samenleving. Jongeren die telkens negatieve uitspraken lezen over andere groepen zullen ook steeds negatiever gaan denken over die groepen.
Kader preventie en aanpak polarisatie
Op basis van de uitkomsten van de verkenning is een kader gemaakt voor het ontwikkelen en toetsen van activiteiten die gericht zijn op de preventie en aanpak van polarisatie. Aan de hand van vragen kan de gebruiker bepalen of een aanpak of werkwijze effectief polarisatie voorkomt of tegengaat en is het mogelijk een activiteit of aanpak verder te ontwikkelen of te toetsen.
