Advies schuldenaars met leesproblemen: maak communicatie toegankelijk

Beperkte leesvaardigheid maakt omgaan met financiële problemen moeilijk. Een gebrekkig tekstbegrip, schaamte en stress weerhouden mensen met leesproblemen ervan hulp te zoeken. Dit blijkt uit vervolgonderzoek naar de invloed van leesvaardigheden op schuldenproblematiek onder klanten met schulden. De Nationale ombudsman Reinier van Zutphen heeft het rapport zojuist in ontvangst genomen. Het onderzoek maakt onderdeel uit van het Onderzoeksproject ‘Lezen ≠ Begrijpen’.

Dit voorjaar bracht de onderzoeksgroep ‘Lezen ≠ Begrijpen’ haar eerste resultaten naar buiten: de helft van de mensen die kampt met financiële problemen bleek ook moeite te hebben met lezen. Maar liefst 50,3% van de deelnemers – klanten van Kredietbank Nederland en Syncasso Gerechtsdeurwaarders – kreeg de indicatie laaggeletterd. 

Barrières
In het vervolgonderzoek zijn gesprekken gevoerd met de doelgroep. Dit onderzoek was gericht op het in kaart brengen van de barrières die mensen met leesvaardigheidsproblemen en schulden ervaren. De meest genoemde barrières zijn: moeite hebben met geschreven taal, moeite met schrijven en een gebrek aan begrip en ondersteuning in het contact met instanties.

Fouten en gemiste kansen
Het niet- begrijpen van formulieren en brieven leidt tot fouten en gemiste kansen. Ook ontstaat veel stress en onzekerheid, met als gevolg dat mensen hun post niet meer openen. Onderzoeker Martijn Keizer (Rijksuniversiteit Groningen): ‘Deelnemers gaven aan dat het contact met instanties vaak moeilijk verloopt. Een deelnemer vatte dit probleem als volgt samen: Zij weten misschien niet hoe ze met ons moeten praten, en wij niet met hen.’

Nationale ombudsman
Het onderzoek is ontvangst genomen door Nationale ombudsman Reinier van Zutphen: “Mensen in de problemen door schulden moeten goed worden geholpen. Het is aan de overheid om te ontdekken hoe dat het beste kan. Schuldhulpverlening staat of valt met persoonlijk contact. Het besef dat deze groep mensen vaak ook moeite heeft met lezen en schrijven, maakt het extra urgent om je in deze mensen in te leven. Alleen als er vertrouwen is, komen mensen eruit." 

Week van de Alfabetisering
Stichting Lezen & Schrijven hoopt dat dit onderzoek zorgt voor meer aandacht en begrip voor mensen met leesvaardigheidsproblemen. ‘In de Week van de Alfabetisering kunnen we niet genoeg aandacht vragen voor deze problematiek. Ook uit dit onderzoek blijkt hoeveel ellende mensen bespaard kan blijven als instanties meer aandacht hebben voor laaggeletterdheid. Meer persoonlijk contact bij deurwaarders en schuldhulpverleners en duidelijker communiceren’, aldus Geke van Velzen, directeur van de stichting.

Aanbevelingen
De deelnemers kwamen ook met een aantal suggesties voor verbetering. Paul Otter, gerechtsdeurwaarder bij Syncasso: ‘Uit de persoonlijke verhalen in het rapport komt een duidelijke boodschap voor iedereen in de schulden- en incassosector naar voren. Duidelijker communiceren. Simpele woorden, korte brieven, structuur en ondersteunende pictogrammen. Bied ondersteuning aan mensen die hulp zoeken en ga in op de situatie van het individu.’  

De onderzoeksgroep bestaat uit Rijksuniversiteit Groningen, Syncasso Gerechtsdeurwaarders, Kredietbank Nederland en Stichting Lezen & Schrijven. De onderzoekspresentatie vond plaats in de Week van de Alfabetisering (3 t/m 9 september), een landelijke campagneweek gericht op de aanpak van laaggeletterdheid.