Stand van zaken IZA: voortgang Mentale Gezondheidscentra

Ruim een jaar geleden is het Integraal Zorg Akkoord (IZA) ondertekend door de VNG en diverse zorgpartijen. Sociaal Werk Nederland neemt onder meer deel aan de IZA-thematafel die gaat over de samenwerking tussen sociaal domein, huisartsenzorg en ggz. Doel is hulpvragen eerder te signaleren en verhelderen, zodat duidelijk is wat voor zorg en ondersteuning nodig is. Afgelopen week hebben we je geïnformeerd over ontwikkelingen rond het netwerk van laagdrempelige steunpunten. In dit nieuwsbericht praten we je bij over de voortgang rond de Mentale Gezondheidscentra.

Duurzaam samenwerkingsverband 
De definitie die wordt gehanteerd van het ‘Mentale Gezondheidscentrum’ is een duurzaam samenwerkingsverband in een regio tussen sociaal domein, huisartsen en ggz voor mensen met psychische klachten én met problemen op andere levensdomeinen. Partners voelen zich gezamenlijk verantwoordelijk voor het bieden van zorg en ondersteuning van deze doelgroep en het realiseren van de doelstelling van het Mentale Gezondheidscentrum.

Regionale keuzevrijheid
De definitie geeft weer dat er regionale keuzevrijheid is voor de samenwerkingsvorm, zolang deze duurzaam wordt geborgd. Zowel qua vorm (fysieke locatie of netwerk) als qua governance. De domeinoverstijgende samenwerking wordt gevraagd voor, tijdens en na een zorgtraject zodat ondersteuning daar waar mogelijk zorginzet kan helpen voorkomen of uitstellen. En dat waar zorg nodig blijkt, die zich volledig kan richten op de zorgvraag terwijl het sociaal domein tegelijkertijd de ondersteuningsvragen op andere leefgebieden oppakt. Het overstijgende doel voor sociaal werk blijft het, samen met andere netwerkpartners, voorzien van de juiste ondersteuning dichtbij voor de bewoner. Collectief waar het kan, individueel waar nodig.

Leidende principes
De voorlopige leidende principes qua functies, taken en verantwoordelijkheden voor de Mentale Gezondheidscentra zijn bestuurlijk vastgesteld. Lees er meer over in deze presentatie. Als functies per 1 januari 2025 zijn vooralsnog benoemd: 

• Verkennend gesprek (client, sociaal domein, ggz)
• Domeinoverstijgend casusoverleg (huisarts, ggz, sociaal domein)
• Transfermechanisme (ggz, sociaal domein)
• Informatievoorziening (aanbod en wachttijd)
   

Deze voorlopige leidende principes worden nu verder verkend en getoetst in dialoogsessies aan de hand van goede voorbeelden in het land. Wil je hierover meedenken of feedback geven? Laat het ons weten door een e-mail te sturen aan Truus van Tiggelen. De verwachting is dat de definitieve leidende principes in februari 2024 kunnen worden vastgesteld.

Betekenis voor sociaal werk
Het programmaplan Mentale Gezondheidscentra geeft meer duidelijkheid over de richting waar het Mentaal Gezondheidscentrum vanuit IZA naar toe beweegt: handige informatie voor in je gesprekken met gemeente(n), huisartsen en ggz-partners. Overal waar het sociaal domein wordt genoemd, kan dit ook het sociaal werk zijn. Landelijk wordt benadrukt dat het gaat om de volgende vragen aan het sociaal domein:

• de vraag naar ondersteuning op het gebied van sociaal werk in buurten en wijken, collectief en dichtbij de bewoner; en
• de vraag naar ondersteuning vanuit het sociaal domein op het gebied van schulden, wonen, enz.

De huisarts blijft een belangrijke spin in het web om te komen tot doorverwijzing.

Samenwerking medisch en sociaal domein
Ook in deze verkenning blijkt steeds weer dat de samenwerking tussen zorg en sociaal niet vanzelf tot stand komt. Het vraagt openheid, nieuwsgierigheid en tijd om elkaar te ontmoeten en te leren kennen omdat de domeinen verschillen in taal en cultuur. Zowel de sociale bril als de zorgbril geven een gekleurd beeld, maar beide kijkrichtingen zijn van waarde voor de vraag van de bewoner. De verschillen in bekostiging (Zvw, gemeente, Wlz) blijken helaas nog vaak leidend, wat niet bijdraagt aan de gewenste transformatie die het IZA beoogt.

Neem voor meer informatie contact op met senior adviseur Truus van Tiggelen.

Lees ook:

• Nieuwsbericht Stand van zaken IZA: realisatie netwerk laagdrempelige steunpunten (7 november 2023)
• Nieuwsbericht Interessante subsidies rond regionale samenwerking en regioplannen (11 oktober 2023)
• Blog Sociaal werk en ggz, de begripsverwarring voorbij (19 september 2023)