Tussenstand GALA en versterken sociale basis

De integrale plannen van aanpak die gemeenten in het kader van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) voor 30 september 2023 hebben ingeleverd, liggen nu ter beoordeling bij de VNG en het ministerie van VWS. Uit de eerste berichten blijkt dat de plannen over het algemeen procesmatig zijn ingevuld. Dat wil zeggen: veel gemeenten hebben met name aangegeven wat ze in grote lijnen van plan zijn om te doen rond sport, gezondheid en de sociale basis. Dat betekent dat gemeenten nu concreet invulling moeten geven aan de eisen van GALA: met welke doelgroepen ga je aan de slag, met welke organisaties werk je samen, hoe geef je vorm aan ‘integraal werken’? In dit bericht zetten we enkele relevante ontwikkelingen en kennisbronnen voor je op een rij.

Nieuw: VWS-team medisch-sociaal
Wat veel leden gemerkt hebben, is dat het ‘sociaal domein’, de ‘sociale basis’ en ‘sociaal werk’ voor de zorg vaak nog onbekend terrein zijn. Om de transitie van het medisch naar het sociaal domein te laten slagen, is elkaar zien en begrijpen een eerste voorwaarde. Aansluiten bij wat er al is aan sociale infrastructuur in wijken en buurten, is een tweede stap. En samen aan de slag is stap drie. Om dit landelijk te versnellen, heeft het ministerie van VWS een nieuw team geformeerd: ‘Versterking samenwerking medisch-sociaal’. Dit team gaat helpen om de kloof tussen medisch en sociaal domein op landelijk, regionaal en lokaal niveau te verkleinen. Vanaf eind oktober zijn er expertisesessies waaraan ook leden en medewerkers van Sociaal Werk Nederland deelnemen.

Roadmap Gezond Leven
De VNG heeft voor de implementatie en uitvoering van GALA en het Integraal Zorg Akkoord (IZA) een hulpmiddel voor gemeenten ontwikkeld: de roadmap Gezond Leven, die ook informatief is voor sociaalwerkorganisaties. De roadmap biedt overzicht en geeft concreet weer voor welke opgaven gemeenten – samen met organisaties uit de zorg en het sociaal domein – vanuit IZA en GALA staan en waarin gemeenten proactief kunnen handelen om de beweging te maken van zorg naar een gezond en actief leven. Met specifieke aandacht voor de samenhang met andere programma’s en akkoorden.

Kijk terug: webinar sociale basis
Het blijkt in deze fase van het GALA lang niet overal makkelijk om als sociaalwerkorganisatie in beeld en tot gelijkwaardig partnerschap te komen met zorgpartijen. Sociaalwerkorganisaties hebben nu wel weer een kans om hun meerwaarde bij het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken onder de aandacht te brengen, zich hiermee te positioneren en gemeenten te ontzorgen. Voor wie de focus weer even op scherp wil zetten: kijk deze webinar van de VNG terug over het versterken van de sociale basis.

Rode draden vanuit plannen van aanpak
Ondertussen heeft het RIVM opdracht gekregen om de plannen van aanpak te analyseren en de rode draden mee te nemen naar de IZA-tafels. Sociaal Werk Nederland heeft met GGD GHOR Nederland afgesproken dat we elkaar daarover landelijk goed informeren zodat we elk onze achterban adequaat kunnen voeden met wat daaruit komt. Deze ‘rode draden’ tekenen de fase waarin wij ons met IZA en GALA bevinden – zie ook deze analyse in het VNG-magazine van september 2023.

Ketenaanpakken en oproep rond valpreventie
Het GALA behelst het inrichten door gemeenten van diverse ketenaanpakken, zoals de aanpak van kinderen met overgewicht, valpreventie en Welzijn op Recept. Voor gemeenten worden handreikingen ontwikkeld waarin de belangrijkste bouwstenen voor die ketenaanpakken worden beschreven – je vindt ze op de website van de VNG. In de Ketenaanpak Valpreventie valt het ons op dat gemeenten drie keuzemogelijkheden krijgen om te verwerken in het plan van Aanpak. Graag horen we van leden of zij merken dat in het kader van valpreventie de vraag toeneemt naar ondersteuning door ouderenwerk en sociaal werk. We zijn op zoek naar voorbeelden waarbij dit het geval is, maar ook waar juist geen groter beroep wordt gedaan op (collectief) aanbod van sociaal werk rond valpreventie en de ondersteuning van thuiswonende ouderen. Ook rond de aanpak van eenzaamheid en mantelzorgondersteuning. Heb je input, stuur dit dan naar Jennifer Elich, via e-mail.

Neem voor meer informatie contact op met senior adviseur Jennifer Elich en check voor de laatste ontwikkelingen de GALA-themapagina.

Lees ook:

• Nieuwsbericht Congres 'Zorg en sociaal: naar een gedeeld verhaal' op 9 november a.s. in Assen
• Blog Truus van Tiggelen: Sociaal werk en ggz, de begripsverwarring voorbij (19 september 2023)
• De RIVM-factsheet Relatie tussen gezonde leefomgeving en kanker, overgewicht en dementie geeft antwoord op de vraag hoe de kwaliteit van de fysieke en sociale leefomgeving en deze volksziekten samenhangen. Sociaalwerkorganisaties kunnen dit benutten als onderbouwing voor een gesprek over gezonde leefomgeving
• Op de website van kennisinstituut Pharos vind je nuttige informatie over GALA en de brede SPUK-regeling
• Ben je op zoek naar definities van bijvoorbeeld ‘sociaal werk’ (p.15) of ‘sociale basis’ (p.19)? Raadpleeg dan het Lexicon Nabijheid en sociaal werk