Van Preventie naar Presentie

Het duurde even voordat het akkoord er was en ook het ondertekenen vroeg afgelopen vrijdag enig geduld. Alle zeventig (!) partijen waren om half drie besteld, maar omdat de ministerraad uitliep moesten we tot vijf uur wachten voordat Paul Blokhuis het Nationaal Preventie Akkoord kon presenteren. Maar goed: alle partijen hebben handtekeningen nu gezet. Namens Sociaal Werk Nederland mocht ik dat doen.

Wat hebben we daarmee in handen? Allereerst een hele rits meer en minder concrete maatregelen om roken, overgewicht en overmatig alcoholgebruik terug te dringen. Variërend van de eerder uitgelekte € 10 voor een pakje sigaretten en het verbieden van stuntprijzen voor alcohol, tot het stimuleren van gezonde voeding op scholen en in sportkantines.

Lekker concreet en tastbaar. Niks mis mee.
Toch heeft deze smalle focus een risico. Sociaal Werk Nederland en veel andere partijen hebben er steeds voor gepleit de samenhang te blijven zien en preventie integraal te benaderen. Gelukkig benadrukte de staatssecretaris bij de lancering van het Preventieakkoord dat we die samenhang in het oog moeten houden.

Maar oog voor samenhang is niet genoeg. Waar het vooral om gaat is dat we het eens zijn over de ware oorzaken van een ongezonde leefstijl. En zoals we weten hebben die veel te maken met de sociaaleconomische status van burgers. Permanente geldstress kan leiden tot fysieke en psychische klachten of een grotere neiging tot snoepen en snacken. En zeker de bijna een miljoen armen in Nederland hebben niet iedere dag het geld voor een verantwoorde avondmaaltijd of een zelf geperst fruitsapje bij het ontbijt.

Blokhuis zelf memoreerde het nota bene in zijn toespraak: “De verschillen tussen praktisch opgeleide mensen met een laag inkomen en theoretisch opgeleide mensen met een hoger inkomen worden alsmaar groter. Dat moet afgelopen zijn”. Klare taal. Het Preventie Akkoord zelf had wel wat meer van die fierheid mogen getuigen.

Nu de handtekeningen zijn gezet - en alle zeventig partijen aan boord zijn gebleven - is er werk aan de winkel. Het Nationaal Preventie Akkoord moet regionaal en lokaal vertaald worden én bij de burger komen. “We gaan het vormgeven in wijken en buurten”, aldus de staatssecretaris.
En daar ligt een mooie opdracht voor sociaal werk. Dankzij onze presentie in wijken en buurten waar een gezonde leefstijl niet alleen een individuele verantwoordelijkheid is, kunnen we bewoners ondersteunen om samen het verschil te maken. En dan gaat het om meer dan eten, drinken en bewegen. Want ook hier geldt ‘sociaal maakt gezond’; het gaat om lekker in je vel zitten, maar ook om voldoende aanspraak, zinvolle dagbesteding en toekomstperspectief. Dus moet je investeren in de mensen bij wie de winst het grootst is, zoals de WRR onlangs terecht stelde in een preventieadvies.

“Laten we elkaar bij de les houden bij het uitvoeren van het akkoord”, was de slotoproep van de staatssecretaris aan de partners. Prima, laten we dat inderdaad doen! Elkaar bij de les houden over samenhang, over het belang van sociaaleconomische factoren en dat het in wijken en buurten moet gebeuren. Een gezonde leefstijl gedijt beter op een sterke sociale basis.