Hamburgers en harmonisatie

Voor mij staat het als een paal boven water: de ontwikkeling van jonge kinderen hoort thuis in de sociale basis. Peuterspeelzaalwerk en kinderopvang hebben daarin een cruciale rol. Maar wat zie je? Her en der in Nederland betekent de harmonisatie van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang vooral dat de gemeente de peuterspeelzalen onderbrengt bij de kinderopvang, en van hen een bepaald arrangement vraagt.

Op zich is dat niet desastreus, maar een gemeente die niet helder heeft wat de waarde van het peuterwerk binnen de sociale basis is, dreigt deze essentiële schakel in de ontwikkeling van kinderen en hun ouders te missen. Juist voor kinderen van ouders die sociaal minder sterk zijn is dat slecht nieuws.
Te vaak krijgen we van leden het signaal dat kwetsbare kinderen nu niet meer naar het peuterwerk komen, omdat hun ouders geen toeslagbijdrage aanvragen. Te ingewikkeld, te veel gedoe. Of ze vinden de overheid als bedreigend en willen geen pottenkijkers in hun gezinsleven. Die ouders en hun kinderen raken uit beeld. Dus gaan leerkrachten in groep 1 van het basisonderwijs binnenkort merken dat er meer kinderen met grotere achterstanden de klassen instromen.
Dat moeten we voor zijn. Sociaal werk, onderwijs, kinderopvang en gemeenten én ouders hebben hierin een gezamenlijke taak. Die begint met samen een duidelijke visie opstellen en goede voorbeelden uitdragen. Die bal ligt bij de sector. Een tweede ligt bij de overheden. Net voordat het vorige kabinet aftrad gaf de Taskforce Kinderopvang enkele belangrijke inhoudelijke adviezen. De rode draad daarin: Rijk en gemeenten kunnen verbeteringen doorvoeren die helpen bij het verstevigen van kind- en ouderontwikkelingen in de sociale basis en die een integrale aanpak van kindontwikkeling en onderwijs stimuleren.
Wat ons daarbij als branche ook helpt is gluren bij de buren. Dat levert nieuwe ideeën én een frisse kijk op hoe het bij ons gaat. Vorig jaar bezochten we met een flink aantal leden kindvoorzieningen in het land van Macron. En vorige week waren we met een kleine twintig pedagogische medewerkers, managers en directeuren in Hamburg.
Natuurlijk is het lastig om landen te vergelijken. Kinderopvang en onderwijs zijn geworteld in de cultuur van een land. Maar zo’n bezoek helpt om grote lijnen te zien. Bijvoorbeeld dat ze het in de landen om ons heen volkomen vanzelfsprekend vinden dat kindvoorzieningen integraal onderdeel zijn van de wijkinfrastructuur. Buurtbewoners zijn ouders; en ouders hebben kindvoorzieningen nodig om te kunnen werken. Vandaar ook dat in Hamburg álle peuters en kleuters vijf dagen per week vijf uur gratis naar de kinderopvang kunnen. Let wel: in Duitsland valt kinderopvang onder verantwoordelijkheid van de deelstaten, dus elders kan dat anders zijn. Hoe goed dat uitpakt zagen we in St. Pauli. Van oudsher een ‘achterstandswijk’, maar de kinderopvang is een prachtige weerspiegeling van het veranderende karakter van de buurt, met kinderen uit sociaaleconomisch zwakkere gezinnen én kinderen van de nieuwe yuppie-buurtbewoners.
Ten tweede: in zowel Duitsland als Frankrijk ligt de nadruk erg op pedagogiek. Wat is goed voor de evenwichtige ontwikkeling van ieder kind? Met bovendien steeds het besef dat peuterwerk erg stimulerend is voor de sociale ontwikkeling en de participatie van kind én ouder.
Wat we anderzijds ook constateerden: we doen het zo slecht nog niet. We bezochten Hamburgse accommodaties die onze Inspectie onmiddellijk zou sluiten, wegens matig onderhoud of het gevaar van beknelde kindervingers. Maar wat we in Nederland echt ontberen is een heldere, integrale ontwikkelagenda rond kwetsbare ouders en kinderen. Gezien ontwikkelingen als de harmonisatie moeten we daar direct mee aan de slag!

Lees ook het interview met Stephanie Gross over de studiereis naar Hamburg