Woningcorporaties: grotere tweedeling leidt tot nieuwe achterstandswijken

RIGO onderzocht in opdracht van branchevereniging Aedes het effect van de instroom van kwetsbare huurders op de leefbaarheid in wijken. RTLnieuws en de Volkskrant berichtten hier op 8 november 2018 al over.

Sociaal Werk Nederland is verheugd met dit onderzoek. Dit onderbouwt wat het sociaal werk al jaren ziet in de wijken: wijken met huurwoningen worden te zwaar en onevenredig belast met bewoners die niet zelfredzaam zijn. Het evenwicht is zoek en de druk op wijkteams en sociaal werk is veel te groot. Dat constaterede onlangs ook de LSA, met vijf punten nieuwe wijkaanpak.

Deze wijken hebben een forse investering nodig om antwoord te kunnen bieden aan deze grote maatschappelijke vraagstukken. En om wijken leefbaar te houden. Dat kan niet als er ook nog bezuinigd wordt, stelde Sociaal Werk Nederland al in 2015, mede naar aanleidng van toenmalige rapporten en het signaal van structureel te weinig handen in de wijken''  (Blok op 23 november 2015, kamerbrief Leefbaarometer en Voortgangsrapportage Wijkenaanpak 2015). En het Rijk verzuimt al jaren om te investeren in professionalisering en kennisontwikkeling (Gezondheidsraad, 2014).

Norder: ‘Er zijn portieken waar alleen nog hulpbehoevende ouderen, armlastige alleenstaanden of mensen met een beperking wonen. Die mensen staan er alleen voor, zorgen voor overlast, hebben schulden of zijn verslaafd. Dat komt steeds vaker voor. Daar kunnen we samen iets aan doen. Dus kabinet, geef woningcorporaties meer ruimte om kwetsbare mensen verspreid over wijken te huisvesten. En gemeenten, zorg voor goede begeleiding.’

Lokale aanpak
Aedes wil dat gemeenten de problemen lokaal aanpakken. De begeleiding van kwetsbare bewoners door gemeenten, zorg- en welzijnsorganisaties moet veel intensiever. Bovendien moet het Rijk lokaal maatwerk mogelijk maken in de wet. Kwetsbare buurten zijn gebaat bij huur- en koopwoningen in verschillende prijsklassen en bij minder eenzijdige instroom van kwetsbare bewoners. Corporaties kunnen meer betekenen als meer mensen in aanmerking kunnen komen voor een sociale huurwoning. En als zij voor meer middenhuurwoningen kunnen zorgen. Bij de evaluatie van de huidige Woningwet verdient leefbaarheid extra aandacht en is lokaal maatwerk het sleutelwoord.

Resultaten
Eerdere signalen van woningcorporaties dat de leefbaarheid in wijken onder druk staat, onderbouwt RIGO met harde cijfers. De onderzoekers concluderen dat er een directe relatie bestaat tussen een toename van bewoners met persoonlijke problemen en een verslechtering van de leefbaarheid. In buurten die voor meer dan twee derde uit sociale huurwoningen bestaan, stromen veel mensen in met lage inkomens. Zij hebben ook vaak psychische problemen, fysieke gezondheidsproblemen of een licht verstandelijke beperking. Bewoners in deze buurten hebben ongeveer vier keer zo vaak psychische problemen als in wijken zonder sociale huurwoningen. Uit het onderzoek blijkt ook dat in genoemde buurten 15 procent meer overlast en 9 procent meer agressie voorkomt dan landelijk gemiddeld.

Oorzaken
RIGO geeft hiervoor twee oorzaken. Jarenlang overheidsbeleid heeft de sociale huursector kleiner gemaakt en beperkt tot de laagste inkomens. In de afgelopen periode is het aantal plekken in zorgcomplexen en GGZ-instellingen ook sterk gedaald, waardoor cliënten (deels noodgedwongen) op zichzelf wonen. Zij zijn vrijwel altijd aangewezen op de goedkoopste sociale huurwoningen en deze liggen vaak in eenzijdige buurten.

Oren en ogen in de wijk
Woningcorporaties zetten zich in voor leefbare wijken voor alle huurders. Huismeesters en woonconsulenten zijn volgens RIGO de oren en ogen in de wijk. Zij signaleren problemen en een gebrek aan begeleiding. Corporaties kijken bij de samenstelling van hun woningvoorraad naar variatie in zowel woningtype als in locatie binnen verschillende wijken. Bij het beheer van de woningen letten zij ook op voldoende verlichting en schone portieken om de buurt leefbaar en veilig te houden.

Innovatiechallenge
Aedes, KWH en het Blomberginstituut hebben in het kader van de Vernieuwingsagenda initiatief genomen voor de Innovatiechallenge Leefbare Wijken en Buurten 2018-2019. Dat is een nieuwe aanpak waarbij in zes teams corporatiebestuurders elkaar, de wetenschap en de markt vinden om samen te komen tot vernieuwende oplossingen voor leefbare wijken. 

Zie ook de berichtgeving van de NOS.