Reactie kabinet op Atlas van Afgehaakt Nederland

Begin 2022 verscheen de Atlas van Afgehaakt Nederland, waarin auteurs René Cuperus en Josse de Voogd verkennen hoe maatschappelijke verschillen tussen mensen tot uiting komen in de ‘verkiezingskaart’ van Nederland. Ze laten zien hoe verschillen in opleidingsniveau, inkomen en gezondheid zich vertalen in sociaal-culturele voorkeuren en politieke keuzes en hoe die over ons land zijn verdeeld. Er zijn steeds meer mensen die ‘afhaken’; zij hebben minder vertrouwen in de politiek, stemmen niet (meer) of kiezen voor ‘buitenstaanderspartijen’ aan de flanken.

In onze reactie op Prinsjesdag stelden we de vraag wat het kabinet gaat doen om mensen weer ‘aangehaakt’ te krijgen en het vertrouwen en de verbinding in de samenleving te herstellen. Kamerleden Renske Leijten (SP) en Stieneke van der Graaf (ChristenUnie) stelden in februari 2022 een vergelijkbare vraag naar aanleiding van de Atlas van Afgehaakt Nederland.

Reactie Kabinet op Atlas
Vandaag is de beantwoording gepubliceerd van het kabinet bij monde van minister Hanke Bruins Slot (BZK), mede namens de ministers van SZW, OCW en LNV, de ministers voor VRO, Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen en Natuur en Stikstof en de staatssecretaris van VWS. Hierin wordt ingegaan op verschillende aspecten van de in de Atlas geschetste problematiek en oplossingsrichtingen die daar volgens het kabinet op aansluiten.

In kort bestek wil het kabinet, om de oorzaken van 'afhaken' te beperken:

1. de kansen in gebieden versterken. Door een gebiedsgerichte aanpak die onder meer vorm krijgt in het programma Leefbaarheid en Veiligheid en Regio Deals;
2. kansengelijkheid vergroten. Zie ook de aanpak geldzorgen, armoede en schulden van minister Carola Schouten (SZW);
3. de democratie sterker maken. Zo wil het kabinet onder meer inzetten op het versterken van zeggenschap en invloed, en inclusief bestuur waarin mensen zich herkennen; en
4. een overheid creëren die toegankelijk is en in zijn werk de mens vooropstelt. Onder meer door programma’s als Werk aan uitvoering en Maatwerk Multiprobleemhuishoudens.
    

​Vervolgonderzoek
In haar reactie geeft minister Bruins Slot aan dat zij, onder andere in overleg met het Sociaal en Cultureel Planbureau, zal bezien op welke onderdelen van de Atlas vervolgonderzoek zinvol is. Hierbij noemt zij onder meer de 'burgerschapszone' of ‘gemeenschapszone’ die Cuperus en De Voogd in ons land hebben ontdekt: een strook met relatief goede scores voor sociale samenhang, gezondheid en verkiezingsopkomst en relatief weinig stemmen voor buitenstaanderpartijen. Terwijl het hier grotendeels gaat om een gebied met een relatief lager inkomens- en opleidingsniveau. Wat maakt deze zone anders dan andere gebieden? Wat maakt dat mensen zich daar thuis voelen en klaar voor de toekomst? Wat is daarbij de rol van de lokale gemeenschappen? Hoe komt het dat vertrouwen en participatie daar hoger zijn dan het inkomens- en opleidingsniveau zou doen vermoeden?

In de reactie van het kabinet wordt ook vermeld dat de staatssecretaris van VWS en de ministers van SZW advies hebben gevraagd aan de Sociaal-Economische Raad over welke maatregelen er binnen het stelsel van sociale zekerheid, arbeidsmarkt en sociaal domein getroffen kunnen worden om gezondheidsachterstanden terug te dringen. Dit advies wordt eind 2022 verwacht.

Lees de volledige kabinetsreactie op de website van de Tweede Kamer.

De Atlas van Afgehaakt Nederland kun je hier downloaden.