De Waardenkaart: schurende waarden in het sociaal domein
Stel je eens voor: er is één wet op het sociaal domein. Welke waarden zouden hierin het belangrijkst zijn? Wat zeggen bewoners en professionals over zo'n denkbeeldige wet, welke waarden willen zij terugzien? Samen met professionals en inwoners hebben Professionals voor Maatwerk Multiproblematiek (PMM) en de gemeente Tilburg in het kader van OnsPact gewerkt aan een overzicht van de belangrijkste waarden. Je vindt deze samengevat in de Waardenkaart, als onderdeel van de onlangs verschenen publicatie Werken vanuit waarden in het sociaal domein.
De uitgangspunten voor de huidige tientallen wetten in het sociaal domein zijn niet gelijk. Dat leidt vaak tot discussie tussen partijen, waardoor de oplossing stagneert. Professionals hebben hier last van, met name bij de hulp aan gezinnen die op meerdere voorzieningen uit het sociaal domein een beroep doen. Oftewel: multiproblematiek. Hoe komen we tot meer gelijke gerichtheid en samenhang in het sociaal domein? Uit de verkenning Paradigma's in het sociaal domein (2018) kwam al naar voren dat de sociaaldomeinwetten zijn vormgegeven vanuit verschillende mensbeelden en beelden van de rol van de overheid. Ook in de recente rapporten van Stimulansz wordt gewezen op de uiteenlopende ‘waarden’ en uitgangspunten in het sociaal domein.
Terug naar de bedoeling
Samen met de gemeente Tilburg en onder begeleiding van de Argumentenfabriek, heeft PMM een volgende denkstap gezet naar meer samenhang, door in kaart te brengen welke waarden mensen belangrijk vinden in het sociaal domein. De opdracht daarbij was om te denken vanuit één fictieve wet op het sociaal domein. Het resultaat, de zogenoemde 'Waardenkaart', helpt om in gesprek te gaan over de bedoeling van het sociaal domein. Waar ligt ieders voorkeur? Waar gaat het schuren? Welke waarden zouden het zwaarst moeten wegen? Bijvoorbeeld: zou de overheid mensen die onverwachts geen werk meer hebben meteen moeten helpen, of zou zij mensen juist moeten sturen op zelfredzaamheid? In dit geval geeft de één meer gewicht aan een waarde als empathie, terwijl de ander meer waarde hecht aan zelfredzaamheid.
In gesprek of rollenspel
De Waardenkaart helpt om met elkaar te bepalen welke waarden nu voorop moeten staan. Dat kan door met elkaar in gesprek te gaan over schurende waarden, maar bijvoorbeeld ook in de vorm van een rollenspel waardoor mensen ervaren welke waarden een rol spelen en wat die met je doen als (nagespeelde) bewoner, beleidsmaker of professional.
Je kunt de Waardenkaart hier downloaden.
Professionals voor Maatwerk Multiproblematiek (PMM) is een hulpstructuur van de ministeries van SZW, BZK, JenV, OCW, VWS, FIN (DG Toeslagen) in samenwerking met gemeenten en uitvoeringsorganisaties zoals de Belastingdienst, CAK, CJIB, DUO, SVB en UWV.