Kinderwerk: cruciale schakel tussen school en thuis

Kinderen die het thuis moeilijk hebben, zitten vaak ook op school en in hun vrije tijd niet goed in hun vel. Voor hen maakt een veilige plek in hun buurt hét verschil. Kinderwerk biedt die plek. Professionele kinderwerkers geven deze kinderen de aandacht die ze vaak nergens anders krijgen, en ze ondersteunen hun ouders bij de opvoeding. Daarbij werken ze samen met een groot aantal ketenpartners. Maar om die veilige huiskamers van de buurt te runnen, is een veelvoud aan kinderwerkers nodig.
Voor het eerst is hun cruciale rol als ‘aanvullende opvoeder’ in kaart gebracht. Het Nederlands Jeugdinstituut deed onderzoek, in samenwerking met Sociaal Werk Nederland, BV Jong, Verdiwel en Froukje Hajer.

Het gat tussen school en thuis
Tienduizenden jonge kinderen tussen 4 en 12 zijn in Nederland na schooltijd dagelijks op zichzelf aangewezen, met alle risico’s van dien. Het onderzoeksrapport Kinderwerk anno 2021 toont de kracht van het kinderwerk voor juist deze kinderen, die vaak opgroeien in ‘complexe gezinssituaties’. 86% van de kinderwerkers geeft aan dat het ‘signaleren van zorgelijke ontwikkelingen en problemen’ hun belangrijkste doel is. 

Leefachterstand
Door corona is een deel van deze kinderen ‘zichtbaar’ geworden, juist omdat ze feitelijk onzichtbaar werden: ze verdwenen uit beeld bij de leerkrachten en hadden thuis geen laptop, geen internet, geen hulp. Het zijn de kinderen die veel te vaak alleen thuis zitten, die opgroeien in chronische armoede, of dagelijks moeten zorgen voor hun zieke vader of moeder. Dat maakt hen kwetsbaar en tast hun talentontwikkeling aan.

8,5 miljard voor het wegwerken van leerachterstanden
Alle aandacht gaat nu naar de mogelijke leerachterstand die juist deze kinderen oplopen in het onderwijs. Maar het is minstens zo belangrijk om hun lééfachterstand te verbeteren.

Eric van der Burg, voorzitter van Sociaal Werk Nederland: ’Kinderwerk is daarvoor hét instrument, maar is helaas in veel te veel gemeenten een ontbrekende, onbekende schakel in de sociale basis. Om de veilige huiskamers van de buurt te runnen, is dus een veelvoud aan kinderwerkers nodig. Er zijn er in heel Nederland naar schatting maar tussen de 400 - 500.

Els Spraakman, teamleider Kinderwerk, De Schoor: “Dagelijks bieden wij kwetsbare kinderen in hun eigen buurt een veilige en vertrouwde plek, waar ze een paar uur verlost zijn van hun vaak complexe thuissituatie. Daarmee geeft het kinderwerk hen handvatten om de “cirkel van overerving” te doorbreken. De overerving van armoede bijvoorbeeld. We laten ze het belang van scholing en opleiding zien, maar ook dat het niet verstandig is om op je veertiende een kind te krijgen. Zo op het oog biedt het kinderwerk misschien  vooral leuke activiteiten aan. Die zijn echter geen doel op zich, maar een middel voor het ontwikkelen van bijvoorbeeld sociale vaardigheden en talenten.” Zie hier een filmpje over kinderwerk De Schoor.

Uit het onderzoek van het NJi blijkt dat kinderwerkers er niet alleen zijn voor de kinderen, maar dat ze bovendien de ouders terdege ondersteunen bij de opvoeding. Daarnaast hebben kinderwerkers een groot netwerk in de wijk én zijn ze een waardevolle samenwerkingspartner voor ketenpartners.

Vroeg signaleren en vroeg doen
Kinderwerker Shailesh Ramnath: ‘In een wijk waar veel overlast was, maakten de wijkagent en ik een lijstje van kinderen die zorgelijk gedrag vertoonden. Het ging om 50 kinderen, waarvan ik er 48 kende. Daarvan hadden er 15 echt hulp nodig. We nodigden hun ouders uit om met ons te bespreken hoe we die kinderen het best konden helpen. Zo kun je voorkomen dat straks weer een generatie jongeren voor overlast gaat zorgen.’
Shailesh Ramnath, kinderwerker bij Voor Welzijn in Den Haag.’

Nederland telt 1,5 miljoen kinderen tussen de 4 en 12 jaar. Jaarlijks worden 119.000 van hen mishandeld: gemiddeld één per basisschoolklas. In het schooljaar 2018/2019 zijn ruim 113.000 leerlingen in het regulier basisonderwijs aangemerkt als ‘achterstandsleerling’. Ruim de helft (60%) van hen zijn leerlingen met een migratieachtergrond. In 2019 kregen in totaal 428.000 jeugdigen jeugdhulp.

Gemeenten kunnen in de nieuwe publicatie ‘Kinderwerk anno 2021’  en de factsheet (zie ook de bijlagen) zien wat de potentie en meerwaarde is van #sterkkinderwerk voor al hun kinderen: een cruciale bouwsteen in een sterke basis voor ‘opgroeien in de buurt’.
Kinderwerk is in feite het ‘jongere broertje/zusje van jongerenwerk.