Brabants onderzoek: te weinig capaciteit jongerenwerkers ondanks belangrijke rol in strijd tegen drugscriminelen

Brabantse jongerenwerkers spelen een belangrijke rol in het voorkomen dat jongeren betrokken raken bij de groeiende drugscriminaliteit. Toch is het aantal jongerenwerkers de laatste jaren niet gestegen. Dat constateren journalisten van BNdeStem, het Eindhovens Dagblad en het Brabants Dagblad na onderzoek bij Brabantse gemeenten.

Het takenpakket van de jongerenwerkers is de afgelopen jaren zwaarder geworden. Daarnaast groeide hun doelgroep. Toch is het aantal jongerenwerkers in deze provincie de afgelopen jaren vrijwel gelijk gebleven en niet opgelopen. Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) wees na de moord op advocaat Wiersum in september nog op hun belangrijke rol in de misdaadbestrijding. Jongerenwerkers kunnen helpen voorkomen dat kinderen op het criminele pad belanden en mogelijk uitgroeien tot zware drugscriminelen. Maar veel Brabantse gemeenten zagen het belang van stevig jongerenwerk tot nu toe nog onvoldoende of handelden er niet naar.

Amper verschil
Dat blijkt uit een enquête van drie Brabantse kranten onder de 62 Brabantse gemeenten. Bijna twee derde daarvan leverde bruikbare cijfers aan. Net als minister Grapperhaus erkennen de meeste Brabantse gemeenten dat preventie een specifieke taak is van jongerenwerkers. Toch veranderden ze de afgelopen vijf jaar vrijwel niets aan hun capaciteit. In 24 gemeenten nam het aantal jongerenwerkers niet toe. In zeker elf daarvan werken er nu zelfs iets minder. Zestien gemeenten schakelden in 2019 iets meer jongerenwerkers in dan in 2014. Het gaat in vrijwel alle gevallen om kleine veranderingen, met als positieve uitschieters Den Bosch, Waalwijk en Steenbergen.

Zwaarder werk en meer jongeren
Dat strookt niet met de ontwikkelingen in de praktijk. Jongerenwerk omvat al jaren veel méér dan het organiseren van jeugdactiviteiten, zeker sinds gemeenten in 2015 verantwoordelijk werden voor zorg. Jongerenwerkers moeten meer dan ooit helpen voorkomen dat jongeren in dure vormen van jeugdzorg belanden. Daarnaast nam de doelgroep - Brabantse jongeren van 12 tot en met 23 jaar - sinds 2014 toe met bijna acht procent. Sociaal Werk Nederland meldde afgelopen najaar al dat het aantal jongerenwerkers drastisch omhoog moet om echt een vuist te kunnen maken tegen georganiseerde drugscriminaliteit. Daarvoor zijn bij hen drie keer zoveel medewerkers nodig, vertelden verschillende Brabantse welzijnsinstellingen daarop aan deze kranten.

Gemeenten moeten het zelf regelen
Minister Grapperhaus stelde 110 miljoen euro beschikbaar voor de brede aanpak van drugscriminaliteit. Maar uit dat potje moeten ook een speciale politie-eenheid én de beveiliging van advocaten en officieren worden betaald. Het is dus de vraag hoeveel geld er overblijft voor jongerenwerk. Minister Dekker (Rechtsbescherming) zegt dat de departementen praten over de verdeling van het geld. Maar directe steun hoeven gemeenten nog niet te verwachten. Hoewel georganiseerde drugscriminaliteit een landelijk probleem is, legt Dekker de verantwoordelijkheid voor het investeren in jongerenwerk lokaal neer: bij de gemeenten zelf. In het voorjaar komt ‘Den Haag’ met een uitgewerkt plan voor de aanpak, met daarin aandacht voor jongerenwerk.

Druk loopt op
Ondertussen voelen jongerenwerkers de druk oplopen. "Er zijn steeds meer taken bijgekomen," zegt een jongerenwerker uit Zuidoost-Brabant die alleen anoniem wil reageren. "We moeten individuele jongeren kunnen begeleiden naar hulpverlening, we moeten op straat zijn, aan voorlichting doen, trainingen geven en culturele activiteiten opzetten. Soms is er maar één jongerenwerker in een gemeente, dan ga je dat echt niet allemaal redden."
Ook bij Surplus in Breda hebben ze te weinig jongerenwerkers. "We zijn begonnen met het werken op scholen. Nu willen we ook aan de slag met de dingen die jongeren ons daar vertellen, maar daar hebben we niet genoeg capaciteit voor," zegt jongerenwerker Charley Siwalette.

Niet overal 
Niet overal is het kommer en kwel. "Meer mensen is gewoon makkelijker. Maar we hebben de afgelopen jaren alles kunnen doen dat we wilden doen," zegt Alex Bekkers van PowerUp073 in Den Bosch. Maar zijn situatie is uitzonderlijk te noemen. De capaciteit die gemeenten inzetten voor jongerenwerk verschilt flink. Gemiddeld is er in Brabant één jongerenwerker beschikbaar voor 2000 jongeren. In Den Bosch is er een jongerenwerker op iedere 820 jongeren. Ter vergelijking: in Bladel hebben alle 2500 jongeren twee dagen in de week één jongerenwerker tot hun beschikking.

In een aantal gemeenten gaat het jongerenwerk de komende jaren op de schop, bijvoorbeeld in Hilvarenbeek. Wethouder Gerrit Overmans: "Er komen wat mij betreft zeker twee jongerenwerkers extra." Momenteel werkt er in de gemeente één jongerenwerker, twaalf uur in de week. In Oss worden vanaf deze maand straatcoaches ingezet als aanvulling op het jongerenwerk, voor de moeilijker te bereiken jongeren.

• Meer artikelen over jongeren, jongerenwerk en criminaliteit in deze regio vindt je bij het Eindhovens Dagblad en BNdeStem.