Jongerenwerk rukt op in Europa. Maar hoe?

2022 is het jaar van de jeugd in Europa. Maar wie weet dat? Tegelijkertijd is het jongerenwerk in opmars in veel landen. Hoe dat jongerenwerk eruitziet verschilt enorm, net als de waardering overigens. Toch begint het overal met de visie en waarden voor het belang van welzijn van jongeren buiten zorg en onderwijs.

Afgelopen week mocht ik eerst in Götenborg en daarna in Amsterdam tussen in totaal 900 jongerenwerkers verkeren. Wat een belevenis! Samen met zo’n 600 jongerenwerkers uit Zweden en een internationaal gezelschap van jongerenwerkorganisaties uit Europa spraken we in Götenborg over de kwaliteit van het jongerenwerk. De ambities, de frustraties en de hoop dat het jongerenwerk steeds meer een gewaardeerde partner wordt in het sociaal domein. Niet als onderdeel van jeugdzorg of van onderwijs maar als een zelfstandige professie voor de jeugd in het domein van sociaal werk en vrije tijd.

Op het congres, georganiseerd door het Zweedse jongerenwerkplatform KEKS, bleek dat wet- en regelgeving omtrent jeugd erg divers is in verschillende Europese landen. Denk niet dat alleen de meer welvarende landen een eigen jeugdwet hebben. Integendeel: juist Oost-Europese landen hebben hier na de val van de Sovjet Unie aandacht voor gekregen. In Estland en Slovenië kwam er een jeugdwet. Finland heeft er een, maar Zweden bijvoorbeeld weer niet. Waarom? Uiteindelijk toch omdat veel landen, en vooral volwassen politici, denken dat jeugd en vrije tijd geen maatschappelijke waarde heeft en daarom geen politieke opdracht heeft. Pas als er problemen ontstaan met de jeugd, dan worden de volwassenen wakker en komen er maatregelen. In Nederland hebben we verschillende wet- en regelgeving over de jeugd, jeugdzorg en het onderwijs. Leg dat maar eens uit in het buitenland!

Pas als er problemen ontstaan met de jeugd, dan worden de volwassenen wakker en komen er maatregelen

Sommige landen of provincies geven het goede voorbeeld: Finland bijvoorbeeld. In elke wijk in Helsinki is een jongerencentrum. En in Zuid-Tirol (Italië) is er in elk dorp een jeugdcentrum. De gemeenten financieren dat, zonder alsmaar te vragen wat het nut daarvan is (niks evidenced based dus!) Zuid-Tirol kent veel toerisme, en daarom wil men de jeugd niet teveel in de openbare ruimte laten rondhangen. Geef ze een jeugdcentrum, dan hebben zij hun eigen plek! Ook Ierland pakt het goed aan, zo heeft Dublin heeft met 540.000 inwoners maar liefst 52 jeugdcentra. De centra worden gerund door vooral vrijwilligers en ondersteund door jongerenwerkers vanuit de gemeente.

Wat is het toch mooi en inspirerend om te horen van landen en provincies waar elke gemeenschap een jongerencentrum heeft. Waar jongeren zelf actief zijn en zelfs hun eigen festival mogen organiseren zoals in Zuid-Tirol. Of Slovenië, waar jongeren zelf de sleutel hebben van het jongerencentrum.

Hoewel het jongerenwerk in alle landen anders is georganiseerd is wordt de wens gedeeld om meer status voor het jongerenwerk te krijgen. Leraren worden hoger gewaardeerd dan jongerenwerkers terwijl bijvoorbeeld in Finland het niveau van opleidingen tussen leraren en jongerenwerkers hetzelfde is, tot en met masterniveau.

Een week na Göteborg hadden we ook onze jaarlijkse Landelijke Dag van het Kinder- en Jongerenwerk in Amsterdam. Wat een geweldige sfeer hing daar, om elkaar weer te ontmoeten, ervaringen te delen en te genieten van wat jongeren te bieden hebben op gebied van dans, muziek en poëzie! Micha de Winter die nog eens duidelijk maakte dat we in Nederland te veel en te vaak jongeren en het jongerenwerk vanuit een negatief oogpunt benaderen in plaats van hen te bemoedigen, te versterken en naar hen te luisteren. Ook in coronatijd ging het vooral over jongeren vanuit leerachterstanden, zware mentale problemen en zorg, of vanuit crimineel oogpunt (de avondrellen!) en niet vanuit de vraag: hoe kunnen we jongeren zelf versterken en ondersteunen? Wat beweegt hen nu, waar hebben zij behoefte aan? Vooral die jongeren die niet worden gehoord en betrokken. Stijn Sieckelinck, die op de Landelijke Dag van het Kinder- en Jongerenwerk zijn rede uitsprak als kerverse lector Youth Spot, zei het zo treffend: ‘Kwetsbare jongeren moeten we weer insluiten in plaats van uitsluiten. En daar heb je jongerenwerkers voor nodig. Zij gaan affectief te werk, leven mee met de jongere, en benaderen hen vanuit een positieve grondhouding. Stijn noemt dat: een love tori, een verklaring van liefde!

Bekijk of lees hier de lectorale rede ‘Professioneel jongerenwerk: een love tori’ van Stijn Sieckelinck, lector Youth Spot aan de Hogeschool van Amsterdam.

Bekijk hier de terugblik op de Landelijke Dag van het Kinder- en Jongerenwerk op 17 mei 2022 vanuit de Q-Factory in Amsterdam, met als thema ‘Open up, don’t drop’.

Download hier het verslag van de studiereis naar Göteborg