Voor lobby: Atlas van Afgehaakt Nederland

Sociaal Werk Nederland tipt u graag over de Atlas van Afgehaakt Nederland. Deze biedt onderbouwing voor de inzet van sociaal werk als bindmiddel in wijken waar bewoners afgehaakt zijn van de samenleving, of waar dat dreigt te gebeuren. Investeringen in het sociaal domein zijn noodzakelijk om bewoners weer meer aan te haken. De Atlas van Afgehaakt Nederland biedt inspiratie, nieuwe taal, inzichten en concrete kaarten als munitie bij uw lobby richting gemeenten.
  
Politiek-maatschappelijk onbehagen
In de Atlas laten recente onderzoeken zien dat politiek-maatschappelijk onbehagen -of wat we ‘afhaken’ kunnen noemen- sterk samenhangt met inkomens- en opleidingsniveau (‘diplomademocratie’). Ruimtelijk gezien blijken lage opkomsten en stemmen op buitenstaander-partijen samen te hangen met achterstanden op het vlak van werk, inkomen en gezondheid. Het sociaal werk werkt veelal in de wijken, buurten en dorpen waar de ‘afgehaakten’ wonen.

Het stemgedrag (niet-stemmen of met name de opkomst van populistische- of buitenstaander-partijen) kan gezien worden als een alarmsignaal in reactie op maatschappelijke ontwikkelingen, die bewoners in ‘achterstand’ aan den lijve dagelijks ervaren. De eisen van de (digitale) snelle samenleving liggen te hoog, alles is te duur, te ingewikkeld, ondersteuning, bibliotheek of supermarkt ligt buiten hun bereik, alles zegt ‘nee’. Of het nou gaat om gelijke kansen, een woning, een fatsoenlijk inkomen of gezondheid. Bewoners voelen zich aan hun lot overgelaten, voelen zich afgehaakt en haken op hun beurt af. Deze scheidslijn, of sociale kloof, tussen establishment en non-establishment brengt het land in disbalans. Het sociaal werk kan door er te zijn en concrete ondersteuning te bieden sociale verbondenheid herstellen. Dat vraagt wel kwalitatief sterk sociaal werk, met voldoende capaciteit.

Extra investeringen in het sociaal domein
Die disbalans is extra voelbaar in gemeenten en maakt de gemeenteraadsverkiezingen zo belangrijk. Niet voor niets blijven de VNG en Divosa aandringen op bestuurlijke verantwoordelijkheid van het rijk om zo bewoners weer meer aan te haken. Bijvoorbeeld door het sociaal domein niet beschouwen als een kostenpost, maar als een investeringskans. Extra investeringen in het sociaal domein zijn nodig om bestaanszekerheid te herstellen, kansengelijkheid te vergroten en gezond leven te stimuleren.

Voor herstel van vertrouwen is het van belang te begrijpen welke mensen en welke groepen afhaken. Op welke plekken haken veel mensen af? Welke ruimtelijke patronen van ‘afgehaaktheid’ zijn er in Nederland te onderscheiden? Welke samenhang is er met factoren als opleiding, armoede en gezondheid of met krimp en de afgenomen bescherming van de verzorgingsstaat? Met welke oorzaken en omstandigheden lijkt dit afhaken verbonden? En: hoe herstel je dit gemis? Daar komt het sociaal werk in beeld. Sociaal werk verbindt mensen onderling en aan de samenleving, bevordert het dagelijks sociaal functioneren en kan een belangrijke rol spelen in het weer aanhaken van bewoners.

Sociaal zorgt voor aanhaking
De Atlas toont ook een strook dwars door het land met lage inkomens en opleiding, waar toch sociale samenhang, gezondheid en verkiezingsopkomst de boventoon voeren. Dit zijn gebieden waar nog oude vormen van sociale binding bestaat (kerk, nabuurschap, etc). Sociaal zorgt er blijkbaar voor aangehaakt te blijven bij de samenleving. Voor gebieden waar dat ontbreekt, kan het sociaal werk die rol spelen.

De Atlas van Afgehaakt Nederland vindt u hier.