Dialoogsessie 3: Te veel drugs en schulden, te weinig ontmoetingsplekken en woningen

Op maandag 21 oktober jl. maakte de Zaanse wethouder Songül Mutluer nader kennis met het jongerenwerk in Zaanstad. Wat doen de jeugd- en jongerenwerkers, wat hebben de Zaanse jongeren daaraan, en wat levert dat de samenleving op. Een bijzonder open gesprek waarbij jongeren vertelden hoe zij worstelen met schulden en dat drugs harder aangepakt moeten worden. Ze vinden dat er veel teveel jongeren op straat zwerven door gebrek aan woonruimte en dat het ontbreekt aan ontmoetingsplekken in Zaanstad. Jongerenwerkers maken voor deze jongeren het verschil tussen definitief stranden of weer opstaan en toch iets van het leven maken. 

Sociaal Werk Nederland en Naima Azough: jongerenwerk gescand
Zaanstad is de derde stad voor een Dialoogsessie uit de reeks waar ook Almere, Arnhem en Uden deel van uitmaken. Sociaal werk Nederland maakt met Naima Azough, jongerengezant, een ‘scan’ van de stand van het jongerenwerk in Nederland.

Naima Azough start het gesprek en vertelt dat zij tijdens de sessies veel jongeren ziet die zich onder lastige omstandigheden moeten ontwikkelen tot volwassenen. Jongerenwerkers ondersteunen jongeren hierbij op een krachtige wijze, maar dit werk is vaak zo onzichtbaar. Reden temeer daar met de verhalen van de jongeren wat aan te doen.

De jongeren uit Zaanstad zien hun gemeente als heel divers, en dat is ook het leuke. Eén van de jongeren legt uit dat opgroeien in Zaanstad ook ‘vermoeiend’ kan zijn. Het is lastig om je kwaliteiten te ontdekken als jongere. Het is fijn om hierbij terug te kunnen vallen op jongerenwerkers. Ook ‘voor de uitdaging’ want in vergelijking met Amsterdam is Zaanstad een heel rustige stad.

Thuissituatie
Al snel blijkt dat veel van de aanwezige jongeren bij deze dialoogsessie kampen met een moeilijke thuissituatie. Jongerenwerkers zijn er op mooie momenten, maar vooral ook op moeilijke momenten. Eén van de meiden legt uit dat zij in haar jeugd veel problemen heeft gehad: verslaafde ouders, onveilig thuis. Bij het Straathoekwerk en andere jongerenwerkers  kon ze altijd terecht: “prettige personen die de juiste begeleiding gaven” en zonder wie ze nooit overeind was gebleven. Nu heeft ze toch een diploma en een woonplek. Iemand anders vertelt dat de oprechte interesse het verschil maakt, een “praatpilaar die luistert is heel fijn”.

Schulden
Eén van de belangrijkste zorgen onder jongeren in Zaanstad zijn schulden. Een jongere vertelt het verhaal over de eigen problematische financiële situatie; voor veel leeftijdsgenoten geldt hetzelfde. Schulden lopen snel op, de ellende komt later, ook omdat drugsgebruik dan om de hoek loert. Wethouder Songül Mutluer ziet ook dat projecten op schuldpreventie zin hebben, zoals het project ‘Get a grip’ en de gastlessen op scholen. De wethouder ziet dat het op school effect heeft en jongeren financiële educatie moeten leren.

Drugs is een issue
In Zaanstad zijn drugs echt een probleem. Iemand vertelt over hoe het begon met blowen bij vrienden en zij “iedereen van die groep naar de klote zag gaan”. Niemand spreekt het verhaal over drugsproblematiek tegen, iedereen ziet het gebeuren. Er zijn kinderen die opgroeien met het idee dat drugsgebruik normaal is. De relatie met armoede en schulden is er zeker. De jongeren zien dat voor sommigen de oplossing voor schulden ligt in drugs gebruiken, tevens vaak de opmaat naar er zelf meer iets mee doen om er geld mee te verdienen.

Eigen plekken: wegbezuinigd
Zaanstad kent veel schooluitval. Goeie dagbesteding is een aandachtspunt voor jongerenwerkers, helaas is hier te weinig tijd voor Wethouder Songül Mutluer is dan ook blij dat Zaanstad subsidie heeft gekregen voor Maatschappelijke Diensttijd-projecten ‘zodat jongeren ook de kans krijgen om iets moois te doen voor de samenleving’.

Een plek om te chillen en je te vermaken in de stad is belangrijk. Dat ontbreekt. Veel jongerencentra zijn in Zaanstad gesloten, door bezuinigingen. In Poelenburg hebben ze sinds kort (weer tijdelijk) een bescheiden jongerencentrum, een goede plek om samen te komen en te socializen.

De sociale wijkteams zijn actief, maar voor jongeren is dat niks; een vaste eigen chillplek waar dan ook mensen zijn die kunnen helpen, werkt beter. In Zaanstad mist dit op veel plekken door de bezuinigingen uit het verleden, meerdere jongeren vinden dit jammer. Dat ‘jongerenwerkers de ogen en oren van de wijk’ zijn erkent een van de jongeren. Hij vertelt hoe een van de jongerenwerkers hem aansprak en zei dat hij samen met zijn vriendengroep in de gaten werd gehouden. Door deze interventie is het gelukt om de weg omhoog weer beet te pakken en maatschappelijk actief te worden: Sporten en sportactiviteiten organiseren in plaats van ‘vechten op straat.’

Jong beginnen
Er op tijd bij zijn is belangrijk want veel problematiek begint al op de basisschool. Armoede, (het begin van) drugs, het vragen om hulp zijn zaken die op iedere basisschool spelen. Een jongen uit Wormerveer zegt dat er best veel wordt gedaan voor jongeren van 0 tot 12 jaar, maar op het moment dat jongeren naar de middelbare school gaan valt dit echter vaak weg.’ Jongeren weten dan niet goed meer waar ze naartoe moeten’. Straathoekwerk ’bestaat’, maar weten alle jongeren het wel?

Een vertrouwensrelatie opbouwen met een jongerenwerker is belangrijk voor jongeren. Oprechte interesse is belangrijk, zodat jongeren hun hart kunnen luchten. Een jongerenwerker hoeft niet altijd iets te doen, luisteren en soms helpen is meer dan voldoende. “Wat ze geven krijgen ze van mij terug”, aldus een jongere. Een vertrouwensrelatie opbouwen kost soms tijd, wees dus op jonge leeftijd al zichtbaar.

Er wordt stilgestaan bij enkele bijzondere projecten in Zaanstad waarbij de wethouder meer hoort over werkzaamheden die veelal in stilte worden verricht. Jongeren willen voor hun eigen kinderen later vooral activiteiten. Het voorbeeld van een sportles valt: dit zorgt voor verbinding. Ook het gebrek aan goedkope huisvesting wat de jongeren betreft  een aandachtspunt voor de gemeente.

Tot slot
Dit was de derde dialoogsessie in een reeks van vier bijeenkomsten in de aanloop naar het landelijke congres “Bestuurders voor #sterkjongerenwerk” op 29 november. Jongerengezant Naima Azough deelt als dagvoorzitter de uitkomsten van de dialoogsessies tijdens het congres met de congresbezoekers.