Oproep aan de Kamercommissie VWS: giet de maatschappelijk diensttijd in een programmatisch vat

Donderdag 26 september 2019 gaat de Vaste Kamercommissie VWS met staatssecretaris Blohuis in gesprek tijdens de evaluatie Maatschappelijke Diensttijd. Het idee erachter was enerzijds dat jongeren vroegtijdig in aanraking komen met maatschappelijke thema’s en uiteenlopende onderdelen van de samenleving, wat hun kijk op de wereld verruimt. Anderzijds helpt het om een breed scala aan maatschappelijke organisaties nu en in de toekomst te voorzien van de broodnodige vrijwilligers. Diverse organisaties zetten echter kanttekeningen bij de huidige gang van zaken.

Ook veel sociaalwerkorganisaties kunnen niet zonder de samenwerking met vrijwilligers, die doorgaans worden begeleid door professionals. Het groeiende tekort aan vrijwilligers is een gevaar voor het uitbreiden van sociaalwerkactiviteiten en zelfs voor het voortbestaan ervan. Daarom onderschrijft Sociaal Werk Nederland de oproepen aan de Vaste Kamercommissie van zowel NOC/NSF als van Vereniging NOV.

Gevraagd: een programmatische aanpak
Net als NOC/NSF verwacht Sociaal Werk Nederland dat een programmatische aanpak meer kansen biedt voor een herkenbare en eenduidige maatschappelijke diensttijd. “De sectoren sport, welzijn en cultuur vragen u daarom te pleiten voor de ontwikkeling van een Sectorprogramma Maatschappelijke Diensttijd,” aldus de ondertekenaars. “Met een programmatische aanpak herkennen jongeren het concept van maatschappelijke diensttijd, kunnen aanbieders een samenhangend aanbod doen en door samenwerking van elkaar leren en krijgt de ervaring van jongeren een grotere civiele waarde bij bedrijven.
Een sectorprogramma waarin het ministerie in overleg met verschillende sectoren en jongeren afspraken maakt over een landelijk dekkend netwerk waarin een eenduidig concept van de maatschappelijke diensttijd kan worden uitgevoerd en gefaciliteerd. Want in ieder dorp of stad zouden moeten jongeren een plek hebben waar ze een herkenbare maatschappelijke diensttijd kunnen doen.”
Het hele position paper van NOC/NSF en partners staat in de bijlage

Betrek bestaande vrijwilligersorganisaties bij de uitvoering van de maatschappelijke diensttijd
Vereniging NOV heeft de Kamercommissie een brief gestuurd met de boodschap dat er al een enorm draagvlak is voor de Maatschappelijke Diensttijd, maar dat dat draagvlak nog enorm kan worden vergroot als je bestaande vrijwilligersorganisaties en vrijwilligerscentrales betrekt bij de uitvoering.

Dit zijn de hoofdpunten uit die brief.

1. Formuleer duidelijk waarvoor de maatschappelijke diensttijd een oplossing moet zijn

a.    Eigen maken van samenlevingswaarden: maatschappelijke diensttijd vergroot de directe inzet van jongeren en legt daarnaast een basis voor latere inzet en draagvlak voor vrijwilligerswerk.

b.    Tegemoet komen aan grote vraag: overal in de samenleving zitten organisaties te springen om vrijwilligers

c.     Kennismaken met diversiteit: het helpt de algehele gemeenschapszin wanneer jongeren niet alleen in contact komen met jóngeren uit andere bevolkingsgroepen, maar ook met andere leeftijdsgroepen met een andere achtergrond dan zijzelf.   

2. Versterk de bestaande infrastructuur en organisaties van vrijwillige inzet
De aanbestedingswerkwijze van ZonMW heeft geleid tot proeftuinen die voor een deel helemaal los staan van het vrijwilligerswerk, waarbij de financiering te veel een verdienmodel op zich is. Veel bestaande organisaties kregen geen toegang tot de proeftuinen, ook zij die juist veel ervaring met jongeren hadden. Voor de schaalvergroting van de maatschappelijke diensttijd zijn de bestaande organisaties, netwerken en expertises van essentieel belang. Negeer ze niet, maar gebruik en ondersteun ze. Maak het mogelijk dat ook sectoren en koepels in een groter verband uitvoering geven aan de maatschappelijke diensttijd. Maak de maatschappelijke diensttijd daarmee voor alle maatschappelijke organisaties én voor alle jongeren.

3. Maak talentontwikkeling van jongeren mogelijk
Dankzij de maatschappelijke diensttijd kunnen jongeren op maat leren in en van de samenleving. Dat vraagt extra investering in tijd en menskracht van de ontvangende organisaties. Investeer in de organisaties voor hun begeleiding van jongeren.

4. Bied een laagdrempelige financieringsconstructie
Landelijke uitrol van de maatschappelijke diensttijd vraagt om simpele, toegankelijke financiering; denk aan een meerjarige accreditatie voor organisaties, waarbij ze kosten van begeleiding, uitvoering en vergoedingen aan jongeren kunnen declareren.

5. Sluit een verplichte variant niet op voorhand uit
Intrinsieke motivatie van jongeren helpt voor een positieve opstelling van jongeren tegenover de  organisaties, en voor optimale talentontwikkeling en verantwoordelijkheidsbesef. Vanuit die optiek is een vrijwillige deelname aan de maatschappelijke diensttijd belangrijk. Vanuit de maatschappelijke stage is echter bekend dat verplichte vormen positief kunnen uitpakken, juist voor jongeren voor wie betrokkenheid bij maatschappelijke organisaties niet vanzelfsprekend is. Daarom is ook het onderzoeken van een verplichte variant met eigen keuzes van plek en activiteit een belangrijk aspect van een brede maatschappelijke diensttijd.