Is Groningse ouderenzorg remedie voor doorgeslagen marktwerking?

Coen Ronde vindt van wel. In een opinieartikel in het Dagblad van het Noorden hekelt hij de Haagse hardleersheid:

“Vorig weekend maakte minister Hugo de Jonge in Buitenhof weer eens duidelijk dat de kosten van de zorg door vergrijzing de komende twintig jaar flink hoger worden en we nog eens goed moeten nadenken over de betaalbaarheid daarvan. Terecht merkte hij op dat je blij mag zijn in Nederland te wonen als je een slechte gezondheid krijgt, want de zorg is hier beter geregeld dan in menig ander land. De zorg moet echter beter georganiseerd worden, toegankelijk en betaalbaar. De Jonge pleit voor een regionale aanpak en wil de zorg lokaal efficiënter organiseren. We zijn doorgeslagen in de marktwerking en moeten terug naar een overzichtelijk aanbod van de zorg op wijkniveau.

Aanbesteding
Ik heb me al jaren verwonderd over de marktontwikkeling in de zorg met aanbestedingstrajecten en concurrentie als gevolg. De zorg is daarmee niet efficiënter of effectiever geworden. Ik vraag me dan ook af onder welke Haagse stolp het ministerie van VWS (eerder ook dat van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, CRM) heeft geleefd. In de loop van de afgelopen dertig jaar zijn in Nederland tal van initiatieven ontplooid waarbij is aangetoond dat, in dit geval de ouderenzorg, anders, beter en op de lange termijn kostenbesparend kan werken. Ik put hierbij uit voorbeelden in de provincie Groningen waarbij ik nauw betrokken ben geweest.

Gezondheidsadvies Thuis
Vanuit het sociaal werk in de regio Oost-Groningen is daarnaast in de jaren negentig preventief huisbezoek aan 75-plussers ontwikkeld, de zogenaamde seniorenvoorlichting. Vanuit dit project vonden in 2005 het welzijnswerk, de woningcorporatie en zorginstelling elkaar, ondersteund door de zorgverzekeraar. Samen werd het project Gezondheidsadvies Thuis opgezet en werden de (vrijwillige) seniorenvoorlichters op pad gestuurd met een bredere taak: de ouderen informeren over het langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Dit project is niet wetenschappelijk gevolgd, maar bij een evaluatie bleek dat de ouderen zeer tevreden waren. En de partijen zagen veel voordeel in de samenwerking tussen woonconsulenten, zorgpersoneel en welzijnswerk.

SamenOud
In 2008 startte landelijk het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) waarmee in Nederland van 2008 tot 2014 zo’n tachtig projecten zijn gestart en uitgevoerd. In Oost-Groningen (Pekela, Stadskanaal, Veendam) was dat een Programma Geïntegreerde Ouderenzorg dat later de naam SamenOud kreeg, waarvan het sociaal werk integraal deel uitmaakte. Rond vijftien huisartsenpraktijken werd een zogenaamd Ouderenzorg Team gevormd waarin het medisch, zorg- en sociaal domein waren vertegenwoordigd. Het project richtte zich op vraaggericht, preventief en proactief werken. Het project scoorde landelijk hoog bij het Nationaal Programma en werd ook stevig omarmd door het ministerie van VWS. Staatssecretaris Martin van Rijn sprak bij een werkbezoek begin 2017 de gevleugelde woorden: ‘Met SamenOud heeft u goud in handen’. Nu, in 2019, wordt het model niet meer als zodanig uitgevoerd, alhoewel men in Drenthe en Groningen verwoede pogingen doet de werkwijze zo goed mogelijk na te bootsen.

Verbazing
Deze voorbeelden tonen aan dat men bij het ministerie van VWS voldoende goede voorbeelden van vernieuwing in de ouderenzorg heeft gehad om daarmee beleid te kunnen ontwikkelen. Ik blijf verbaasd dat dat nog steeds niet is gelukt en men steeds weer uitsluitend over ‘zorg’ spreekt. Het gaat niet alleen over ‘zorg’, het gaat veel meer over welbevinden en welzijn. Terecht dat Sociaal Werk Nederland de slogan ‘Ik zorg’ heeft veranderd in ‘Ik zorg dat’.

Dienstverlening
Kenmerkend was onlangs een uitspraak van een wijkverpleegkundige die als casemanager voor Samen-Oud werd ingezet en nu met pensioen is: ‘Ik ben wel klaar met de zorg, welbevinden/welzijn is voor de ouderen veel belangrijker. Zorg heeft sociaal werk meer nodig dan sociaal werk de zorg. We zouden meer moeten spreken over dienstverlening.’

Coen Ronde is beleidsmedewerker Innovatie en Ontwikkeling bij Tinten Groep. Hij was jarenlang betrokken bij diverse projecten op het gebied van ouderenzorg en -dienstverlening.”

• Lees het hele artikel op de website van het Dagblad van het Noorden