Interview Lex Staal: ‘Sociaal werk staat weer op de kaart, dat moeten we vasthouden’

Dit interview een premium artikel van Zorg + Welzijn. Bekijk het origineel hier.

Na een rumoerig jaar vol coronamaatregelen is nu het nieuwe jaar een maandje van start. Een maand waarin de toekomst er ineens een stuk rooskleuriger uitziet. Hoe kijkt Sociaal Werk Nederland terug op 2021 en hoe kijken we vooruit op 2022? Een interview met Lex Staal, directeur Sociaal Werk Nederland.

Niet iedereen is fan van terugkijken, reflecteren op wat er geweest is. Wat doet het ertoe? Maar als Lex Staal terugkijkt op afgelopen jaar, dat moet hij bekennen dat het een goed jaar is geweest. ‘Een beetje schaamtevol om dat te zeggen, maar dat is deels dankzij corona’, vertelt hij. ‘De aanleiding is vervelend, maar we kunnen in ons land steeds beter aantonen wat de kracht van preventie en sociaal werk is.’

Waarde zien
Dingen die niet meer konden door corona, zijn weer op de agenda gekomen, zag Staal. ‘Het sociaal werk kon laten zien welke waarde ze hadden. Wat de waarde is van het behouden van ontmoetingsfuncties, van het blijven bezoeken van kwetsbare mensen, en het bieden van alternatieven voor jongeren die beperkt zijn door coronaregels. We werden steeds meer gevraagd dit jaar.’

En Sociaal Werk Nederland zag het ook op andere manieren. Bijvoorbeeld toen de Rijksoverheid aanklopte voor het opzetten van nieuwe projecten en opvragen van informatie, aldus Staal. ‘Het voelde voor die tijd alsof de Staat toch een beetje afstand genomen had van de branche, dus dat zij nu ook weer meer aandacht voor ons hebben, dat is mooi.’

Het sociaal werk is geen project of een persoon in behandeling, vertelt de directeur. ‘Het is er altijd, als een soort basisinfrastructuur van de samenleving. Het bleek dit jaar dat er in veel gevallen terug kan worden gevallen op het sociaal werk, al was de aanleiding natuurlijk jammer.’

Erkenning
De sociaal werker heeft dit volgens Staal ook gemerkt. Niet alleen omdat bewoners uit wijken en buurten de wijkteams opzochten, maar ook omdat er meer erkenning kwam van gemeenten. ‘Begin dit jaar zei de burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, dat ze trots was op de jongerenwerkers in de stad. Dat doet mensen goed. En de ultieme beloning is natuurlijk de loonverhoging van 1,5 procent voor sociaal werkers. Dat geeft ook aan dat ons belang wordt erkend vanuit de politiek.’

Hoe verder in 2022
Genoeg over 2021, 2022 is nu een maand van start. Wat wordt het belangrijkste actiepunt, volgens Staal? ‘Het wordt een spannend jaar, nu er eindelijk weer een kabinet aan de slag gaat. En daarnaast zijn er ook nog gemeenteraadsverkiezingen, die eigenlijk nog belangrijker zijn voor onze leden.’

Dat er op twee politieke niveaus nieuwe dingen gaan gebeuren, dat maakt het volgens de directeur wel spannend. ‘Het belangrijkste voor ons als sector is denk ik dat we het succes van afgelopen jaar ook erkend zien worden met iets anders dan incidentele middelen. De uitdaging zal zijn om vast te houden wat we bereikt hebben, en dat dit structureel beleid wordt, met de bijbehorende middelen.’

Contacten verstevigd
De afgelopen maanden zijn veel ambtelijke contacten verstevigd. Zo zijn er herstel- en stuurgroepen waarin beleid is voorbereid voor het komende kabinet. ‘We hopen dat we daar al veel nuttig voorwerk gedaan hebben.’

Sociaal Werk Nederland is verder bezig om te zien wat ze op het niveau van de gemeenteraden kunnen doen. ‘We moeten op verschillende niveaus werken. De bewindspersonen zijn nu bekend, dus nu moeten we snel vanuit de ambtelijke tak een vertaling maken naar de politiek. Richting ministers en wethouders. Dat doen we niet meer alleen, dat hebben we de afgelopen jaren geleerd.’ Er is een stevige coalitie gevormd van allerlei partijen, vertelt Staal. ‘Van woningcorporaties en wijkagenten, tot zorgpartijen in de buurt. In die zin was de lange formatie wel prettig, we konden de tijd benutten om aan de inhoud te werken. En door corona zijn veel contacten hersteld die verwaterd waren.’

Sociale verbondenheid
Verder wil Staal zich met Sociaal Werk Nederland gaan richten op de leefbaarheid in de wijken en buurten; de sociale verbondenheid. ‘Wonen met elkaar, niet tegenover elkaar’, zoals hij het omschrijft. ‘Opbouwwerk heette dat vroeger, samen zorgen en je sociaal verbonden voelen. Het gaan over bestaanszekerheid, dit staat de laatste jaren onder druk. De schulden nemen toe, dan is sociale cohesie ook een moeilijk vraagstuk. We moeten weer kracht geven aan mensen, door hieraan te werken.’

Professionaliteit
Is er ook een onderwerp dat Staal liever niet meer op de agenda ziet in het nieuwe jaar? ‘Ik hoop dat we niet meer discussiëren over de buurthuizen die open moeten blijven na 17.00 uur’, reageert hij meteen. ‘Maar ik hoop ook vooral dat we niet meer hoeven uit te leggen waarom wij als sociaal werkers professionals zijn. We hebben samen met het ministerie een handreiking gemaakt, maar we moeten nog steeds uitleggen dat we niet zomaar iets vinden. We zijn professionals, die nadenken over wat goed is voor mensen.’

Staal vindt dat de sociaal werker zichzelf niet zou moeten hoeven te verkopen, maar ziet dat hun ervaring en kennis soms niet op waarde wordt geschat. ‘Niemand zal vragen waarom een huisarts een beslissing maakt in een lockdown, maar als wij uitspreken waarom kwetsbare jongeren wel een plek moeten hebben om naartoe te kunnen tijdens de lockdown, dan moeten we dat uitleggen. Dat klopt niet.’

Samen aanpakken
Samen met VNG en Divosa kijkt Sociaal Werk Nederland hoe ze de achterban, gemeenten en leden in het nieuwe jaar bij elkaar kunnen brengen. ‘Met als doel om dit probleem samen aan te pakken, niet ten overstaan van elkaar’, aldus Staal. ‘Ik zie veel kansen voor het nieuwe jaar. Iedereen waarmee ik dit jaar gewerkt heb, wil ook dit vraagstuk aanpakken: hoe komen we hier goed uit, na corona? Het geeft mij vertrouwen dat we dit kunnen, dat we sterker kunnen worden met elkaar.’

Dit interview een premium artikel van Zorg + Welzijn. Bekijk het origineel hier.