Verstopt achter systemen

Ik probeer het me voor te stellen: systemen die zo zijn ingericht dat raderen netjes in elkaar vallen, die zorgen dat alles wat we er aan de voorkant instoppen er netjes aan de achterkant uitkomt. Dat er zijarmen zijn die op het juiste moment de juiste informatie vanuit het juiste kanaal in een bakje doen vallen. En dat we dan precies kunnen meten wat er onderweg is gebeurd. Dat we digitale, nieuwe vormen en geavanceerde overzichten hebben waaruit we conclusies kunnen trekken en dat we werkende actieprogramma’s kunnen maken.
Maar het sociale, het menselijke, laat zich niet zo gemakkelijk in systemen vangen.
En toen kwam covid-19. Covid grijpt zo in in het leven, dat politici, ambtenaren en uitvoeringsorganisaties de effecten op de voet willen volgen. Wat doet covid met de economie? Wat doet covid met de zorg? Wat doet covid met Nederland en met de wereld? Wat doet covid met mensen?

De VNG heeft een dashboard ontwikkeld en er worden bijeenkomsten georganiseerd waar de uitkomsten ervan worden geïnterpreteerd. Vanuit mijn opdracht bij Sociaal Werk Nederland mag ik aanschuiven bij de digitale bijeenkomsten waar alle ministeries, gemeenten, onderzoek- en kenniscentra de uitkomsten van het dashboard bespreken. Ook in aan aantal gemeenten worden dashboards ontwikkeld. Ook die vertellen over de gevolgen: voor de arbeidsmarkt, voor de instroom bij de jeugdzorg,  de volwassenenhulpverlening, Veilig Thuis, en meer.
Ik ben blij verrast dat de vraag wordt gesteld of het klopt wat er is gemeten. En ook blij dat we vervolgens samen laagjes afpellen: wat zit er achter de cijfers? Wat is niet in het systeem meegenomen?

En daar zit ik dan, vanuit het sociaal werk. Ik weet van dichtbij hoe jongerenwerkers dagelijks op straat actief zijn. Hoe zij via beeldbellen bij kinderen thuis kijken en zien in welke omstandigheden zij huiswerk maken en de covidperiode doorkomen. En hoe andere sociaal werkers huis aan huis bij ouderen langs gaan of hen opbellen: praktische hulp bieden en eenzaamheid verzachten. Sociaal werkers die mensen in armoede ondersteunen en creatief oplossingen zoeken om ondanks de covidvoorschriften toch dichtbij te komen en te helpen.
Reken maar dat die heel wat zien en horen. Maar die informatie over gevolgen is niet in het systeem gestopt en komt er aan de achterkant ook niet uit.

Sociaal werkers doen en denken dicht bij mensen. Dat is mooi, maar we zijn er minder goed in om zoiets belangrijks zichtbaar te maken. Vanuit dat besef loopt er een dataprogramma bij Sociaal Werk Nederland waaraan elf grote en kleine sociaalwerkorganisaties meedoen: hoe halen we data naar boven en hoe tellen we?
Het is een stap vooruit. Maar… hieraan moeten alle sociaalwerkorganisaties veel actiever en gedisciplineerder werken. Als wij (sociaal werk) niets laten zien, tellen wij niet mee, en tellen we ook een groot stuk van onze werkelijke impact niet mee.

Bovendien laten we onvoldoende zien wat sociaal werk betekent voor mensen. De toeslagenaffaire heeft aangetoond hoe belangrijk sociale advocatuur is. De onlangs aangenomen motie van Jesse Klaver en Lilianne Ploumen is een goede stap. Sociale advocatuur is er voor als het mis gaat. Sociaal werk helpt preventief om mensen zélf sterker te laten zijn. Sociaal werk helpt bij de stap vooruit.
Sector, laat het niet zover komen dat er een motie aan te pas moet komen. Laat je zien!