Kruimeltjes en ruwe diamanten: wat doen we met onze straatjochies?

Afgelopen woensdag was in Rotterdam de presentatie van de korte film ’Ruwe diamanten’ van David Stam. Een raak, ontroerend, onthutsend maar uiteindelijk ook hoopvol portret van straatjochies en de omstandigheden waarin zij opgroeien. En van de docenten, jongerenwerkers, agenten en voetbaltrainers die hen naar het goede pad leiden, dankzij tact, geduld, inlevingsvermogen en op z’n tijd een stevig gesprek.

Niet verwonderlijk dat deze film juist in Rotterdam zijn première beleefde. Rotterdam heeft immers een traditie met beroemde straatjochies: de Kruimeltjes en Pietje Bells van deze wereld. Branieschoppertjes die rijp leken voor galg en rad, maar uiteindelijk toch goed terechtkwamen.

Hoe het zal aflopen met de hoofdrolspelers uit Ruwe Diamanten is echter ongewis. De Haagse Chaner, Mohammed en Christiano horen tot de pakweg 400.000 Nederlandse jongeren die anno 2019 opgroeien in armoede. Al in de wieg hebben ze een achterstand op hun meer bevoorrechte leeftijdsgenoten die nauwelijks valt in te lopen. Veel van de jongens onder hen groeien bovendien op in een gezin zonder vader. Als zij ook op school nauwelijks mannelijke rolmodellen tegenkomen lopen ze een groot risico te ontsporen en af te glijden.

Voor hen zijn de codes, het vocabulaire en de omgangsnormen op school echt ánders dan op straat en thuis. Lector Jan Dirk de Jong van de Hogeschool Leiden vertelde na de filmvertoning hoezeer de groepsdruk onder deze jongens toeneemt. Vooral jongens met een migratieachtergrond krijgen op alle fronten mee dat ze ‘er niet bij horen’, ook al zijn ze de derde generatie. En ja, dan biedt de straatcultuur hen verleidelijke maar niet altijd positieve alternatieven.

David Stam laat in zijn film perfect zien hoeveel impact zowel mannelijke als vrouwelijke rolmodellen juist op deze jongens kunnen hebben. Voor de jongens in Ruwe Diamanten is dat onder anderen een voetbalcoach die hen uitdaagt, corrigeert of even stevig vastpakt. Iemand die hen precies op het juiste moment schouderklopjes geeft of juist corrigerend toespreekt, maar die dat doet met humor, altijd met humor.

Wat dergelijke rolmodellen in ieder geval gemeen hebben is dat ze streng kunnen zijn, maar de jongens altijd met een warm hart tegemoet treden. En jongerenwerker Dilan uit Den Haag onderstreepte in de film bovendien dat je als rolmodel vooral ook jezelf moet zijn. Zelf was ze trouwens ook niet zo’n lieverdje op school, dat helpt beslist om hun vertrouwen te winnen. En juist dat vertrouwen is cruciaal.

De jongerenwerkers, agenten, docenten en lectoren in de zaal waren laaiend enthousiast bij de première. En het goede nieuws is dat we de samenwerking met David Stam met deze Ruwe Diamanten nog voortzetten. We gaan hem in ieder geval een plek geven op ons bestuurlijke jongerenwerkcongres op 29 november, ook weer in Rotterdam. In Roffa, de stad van boefjes en straatjochies, waar net als in Den Haag en al die andere steden en buruten bevlogen professionals er samen alles aan doen om de scherpste kantjes van deze diamanten af te slijpen. Het polijsten mogen Chaner, Mohammed en Christiano daarna zelf doen.