Sociaal werk als antwoord op probleem arbeidsmarkt in de zorg
De sector zorg en welzijn kampt al jaren met een groot personeelstekort. Het inzetten op verschuiving van zware en dure hulp, naar lichtere, goedkopere hulp heeft de grootste potentie om het personeelstekort tegen te gaan. Landelijk wordt verbetering in het medische en sociaal domein nagestreefd, maar de verschuiving van werk tussen branches gaat niet vanzelf. Dat komt doordat de randvoorwaarden hiervoor nog onvoldoende op orde zijn. Toch zijn er kansen, stelt het artikel ‘Kansen voor anders werken’ van het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW).
In de praktijk doen zich allerlei knelpunten voor die de verschuiving van werk belemmeren: de inzet op preventie blijft achter, professionals zijn onvoldoende toegerust en het zorgsysteem belemmert samenwerking, zo staat te lezen in het AZW-artikel.
Lex Staal: directeur Sociaal Werk Nederland: 'Fantastisch dat nu ook het AZW-onderzoek aantoont wat de waarde van het sociaal werk is. Cruciaal punt: het arbeidsmarktprobleem speelt zorgbreed: dus ook in welzijn. Juist ook daar, zou ik zelfs zeggen. Want van ggz tot huisartsen en woningcoporaties en politie: overal klinkt steeds harder de roep om meer ondersteuning in buurten, vanuit sociaal werk. Dit vraagt dus niet alleen om meer geld en een forse investering in sociaal werk, maar ook om die gezamenlijke omslag van cure naar care; naar versterking van preventief en integraal werken in wijken. De-medicaliseren, normaliseren. Er zo laagdrempelig en vroeg mogelijk bij zijn: bij oud worden, opvoedondersteuning maar ook bij veilgheid in je buurtje en bijvoorbeeld mantelzorg. Omkijken naar elkaar moet weer gewoon worden. Maar dat gaat niet vanzelf.'
Inzet op preventie werkt
Uit het AZW-artikel blijkt dat het inzetten op substitutie (de inzet op preventie en de verschuiving van zware en dure hulp, naar lichtere, goedkopere hulp) de grootste potentie heeft om het personeelstekort tegen te gaan. Daarom is in iedere gemeente een ‘volwaardige en uitgebalanceerde preventieschil’ nodig, waarbij verschillende typen sociaal werk elkaar versterken en aanvullen.
Vergroot welzijn en geluk van bewoners
Sterker nog: het welzijn van bewoners groeit. Inwoners die eerder geholpen worden hebben baat bij het anders organiseren van werk, doordat problemen worden voorkomen, of in een vroeg stadium worden opgepakt. Dat is fijn. De ervaren veiligheid en sociale cohesie kunnen toenemen. Ouderen kunnen langer en prettiger thuis wonen. En schuldpreventie kan voorkomen dat iemand dakloos raakt of gezondheidsproblemen ontwikkelt vanwege geldzorgen.
Jorrit Berenschot, adviseur werkgeverszaken Sociaal Werk Nederland: 'De kracht van het sociaal werk, zit hem in preventie. Bijkomend voordeel is 'minder zorg'. Het sociaal werk is immers niet op aarde om de personeelsproblemen van de zorg op de lossen maar heeft de functie om bewoners te helpen weer sociaal te functioneren. Uit dit onderzoek komt zwart op wit naar voren dat die preventieve functie ook werkt.'
Financiële voordelen
Inzet op substitutie en preventie werkt niet alleen om het personeelstekort terug te dringen, het is ook kosteneffectief. De onderzoekers concluderen uit literatuurbronnen dat er jaarlijks veel geld bespaard kan worden. Maar dan moet wel eerst een groot deel van de randvoorwaarden op orde worden gebracht. Bijvoorbeeld regionale samenwerking en implementatiekracht, vooral in de eerste lijn.
- Hier vind je het onderzoeksartikel.
- Hier het artikel op de website van Sociaal werk werkt.
- Hier vind je het artikel over dit rapport in Skipr.
- Verder lezen over rendement sociaal werk kan hier.