Substitutie van zorg naar het sociaal domein vermindert zorguitgaven
Onderzoek toont aan dat met substitutie van zorg naar het sociaal domein zorguitgaven op korte en lange termijn kunnen worden voorkomen. Volgens een ruwe schatting gaat het om een potentiële besparing van € 130 miljoen, uit een substitutie van 360 miljoen, zo blijkt uit onderzoek dat SiRM in opdracht van VWS uitvoerde en onlangs is aangeboden aan de Kamer. Dit onderzoek valt onder het programma de Juiste zorg op de juiste plek en de ambtelijke voorbereiding op de formatie van een nieuw kabinet.
Het rapport laat zien dat sociaal werk potentie heeft als substituut voor zorg op zowel de korte als lange termijn en maakt hiervoor onder meer gebruik van de uitkomsten van het SEOR-onderzoek dat in opdracht van Sociaal Werk werkt!, het arbeidsmarktplatform van Sociaal Werk Nederland, FNV en CNV, werd uitgevoerd.
Besparingspotentieel
Het rapport van SiRM brengt het besparingspotentieel van substitutie van zorg in beeld. Dat potentieel betreft ongeveer 15% voor substitutie van huisartsenzorg en intramurale zorg naar andere sectoren en voor ongeveer de helft naar digitale zorg. SIRM schat in dat het jaarlijkse netto effect, rekening houdend met de uitgaven aan de gesubstitueerde zorg, komt op ongeveer €2,7 miljard. In het ideale scenario kan deze besparing gerealiseerd worden binnen een periode van tien jaar. Hiervoor moeten wel eerst alle randvoorwaarden om dit te realiseren gecreëerd worden: ‘zeer belangrijk is dat er voldoende transitiemiddelen, capaciteit en organisatiekracht zijn, zowel aan de ontvangende als de substituerende kant’, aldus het rapport.
Substitutie naar sociaal domein
SiRM schat in dat voor de komende vier jaar circa €360 miljoen kan worden gesubstitueerd naar het sociaal domein. Daarvan wordt dan €230 miljoen overgeheveld naar het sociaal domein wat leidt tot een besparing van € 130 miljoen. De potentie voor substitutie is ongeveer evenredig verdeeld over ggz, langdurig-pg, huisartsenzorg en ziekenhuiszorg. Het betreft zeer ruwe schattingen waarbij de kostenfactor niet altijd even duidelijk is. Maar ook bij een relatief hoge kostenfactor kan substitutie naar het sociaal domein nog steeds gewenst zijn, vanwege de arbeidstekorten in de zorg. Een belangrijke voorwaarde om de substitutie daadwerkelijk te realiseren, is dat gemeenten voldoende financiële middelen moeten ontvangen voor het sociaal domein.
SEOR-onderzoek
De substitutie naar het sociaal domein volgt uit onderzoeken vanuit het perspectief van langdurige-pg zorg, onderzoeken vanuit perspectief van de ggz en een meta-analyse van business cases voor sociaal werk door het SEOR, uitgevoerd voor Sociaal Werk werkt. Zoals eerder gepubliceerd op onze website onderzocht SEOR 51 recente businesscases, met daarin tenminste één sociaal werk organisatie én beschikbare informatie over uitkomsten van de business case op het vlak van welzijn, gezondheid, financiën en/of arbeidsmarkt.
De MKBA’s van 14 cases waarvoor een baten kosten verhouding is berekend in financiële termen, komen gemiddeld genomen op 1,6 hogere baten dan lasten. In alle MKBA’s vormen de besparingen op zorgkosten een hele belangrijke component van de baten. Sociaal werk heeft daarmee potentie als substituut voor zorg op korte en lange termijn. Het SEOR-rapport laat zien dat nog meer vormen van rendement belangrijk zijn. “Op korte termijn via substitutie van zorggebruik, waardoor de druk op de arbeidsmarkt van zorgverleners kan verminderen. Op lange termijn via preventie van zorggebruik en het voorkomen van andere vormen van dure ondersteuning, denk bijvoorbeeld aan uitgaven in verband met criminaliteit, vroegtijdige schooluitval en non-participatie.”
Ook SiRM benadrukt het belang: ‘Aangezien nog lang niet alle best practices zijn ingevoerd, is er waarschijnlijk met extra inzet nog extra substitutie te behalen’. SiRM gaat er daarnaast van uit dat de uitgaven aan welzijn nog met een kwart kunnen groeien. Door specifiek in te zetten op vermijden van zorggebruik, kan dan de ratio van baten ter hoogte van 2,0 maal de kosten gehaald worden, luidt hun conclusie.
Sociaal Werk Werkt gaat door met het onderzoek naar business cases en met de analyse van rendement en arbeidsmarkteffect. Heeft jouw organisatie belangstelling om mee te doen, laat dat weten via sociaalwerkwerkt@fcb.nl
U vindt het SIRM-rapport hier; en de bijbehorende kamerbrief hier.