Een abonnement op de Wmo? De Kamer is er nog niet uit.

Laat mensen die gebruikmaken van een Wmo-voorziening, zoals huishoudelijke hulp of individuele begeleiding, een abonnementstarief van € 19 euro per maand betalen, onafhankelijk van hun inkomen en vermogen. Zo wil minister De Jonge (VWS) de stapeling van zorgkosten verminderen en de uitvoering van de Wmo vereenvoudigen.
Goed plan? Ik dacht het niet. Die maatregel druist immers in tegen het kantelingsprincipe van de Wmo, dat mikt op eigen kracht en meer participatie; ondersteuning die voorheen vaak niet aansloot bij de lokale sociale basis zou structureel een gebiedsgerichte insteek krijgen, was immers het achterliggende idee bij de invoering ervan.
Veel gemeenten voeren inmiddels ook een beleid dat burgers stimuleert om gebruik te maken van hun sociale netwerk en de algemene voorzieningen. Daarop zijn de voor de Wmo beschikbare financiën voor gemeenten mede gebaseerd. Dus ik was benieuwd wat de Tweede Kamer van De Jonges plan zou vinden. Op 28 maart stond het daar op de agenda.
Sophie Hermans (VVD) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) waren blij met het voorstel: het verlaagt de zorgkosten van vooral mensen met middeninkomens en het maakt de uitvoering van de Wmo een stuk simpeler.
Ook Vera Bergkamp (D66) en Corinne Ellemeet (GroenLinks) waren positief: goed toegankelijke Wmo-voorzieningen kunnen voorkomen dat mensen een beroep doen op duurdere zorg.
SGP’er Kees van der Staaij zag ook nadelen. Het lage tarief kan ertoe leiden dat juist meer mensen bij het Wmo-loket aankloppen. Gemeenten kunnen dan in geldnood raken en misschien gaan beknibbelen op de hulp die voor dat tarief wordt geboden.
Ook Fleur Agema (PVV) was bang voor zo’n aanzuigende werking en het gevaar dat gemeente vanwege stijgende kosten het zorgaanbod verkleinen. En Simon Geleijnse (50PLUS) vreesde dat sommige mensen langer zullen afzien van intensievere zorg, omdat de eigen bijdrage voor Wlz-zorg veel hoger is dan voor Wmo-zorg.
Dan Lenny Geluk (CDA). Zij vond het terecht dat de minister de gevolgen van de invoering van het abonnementstarief wil monitoren. Al kan dat volgens haar wel ingewikkeld worden als gemeenten op grote schaal maatwerk bieden.
Namens de PvdA vond ook John Kerstens monitoring belangrijk, zeker voor mensen met een smalle beurs. Hij wilde dat de minister direct ingrijpt als de gevolgen voor hen negatief zijn.
SP’er Maarten Hijink constateerde dat de tekorten bij de Wmo oplopen. En ook voor de uitvoering van dit wetsvoorstel krijgen de gemeenten onvoldoende budget van het Rijk. ‘Onfatsoenlijk,’ vond hij. Daarom pleitte hij er met Ellemeet, Van der Staaij, Kerstens, Agema en Geleijnse voor dat het Rijk gemeenten volledig compenseert voor de financiële gevolgen van het voorstel. Ellemeet wilde een uitspraak vooraf dat deze compensatie er komt!
Het voorgestelde abonnementstarief houdt geen rekening met inkomen en vermogen van cliënten. Vermogende mensen die huishoudelijke hulp nu zelf betalen, kunnen straks bij de gemeente aankloppen. Ellemeet (GroenLinks) stelde daarom een inkomensgrens voor: aan mensen met een inkomen vanaf €55.000 mogen gemeenten een hogere eigen bijdrage vragen.
Slecht idee, vond Sophie Hermans (VVD), want dat doorkruist de vereenvoudiging die het abonnementstarief beoogt. ‘En het doet afbreuk aan de toegankelijkheid,’ voegde Bergkamp (D66) eraan toe.
Vooralsnog zijn de meningen dus verdeeld. Minister de Jonge zal op een later moment reageren. Maar het debat heeft niet veel veranderd aan de nadelen die we als Sociaal Werk Nederland zien aan een abonnementstarief. Veel liever zien we dat het kabinet juist een krachtige impuls geeft aan gemeenten, burgers en aanbieders om de algemene voorzieningen en de sociale basisstructuur in alle Nederlandse wijken te versterken.

UPDATE 10 april: De Tweede Kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel tot invoering van het Wmo-abonnementstarief van 19 euro per maand per 2020. De wet wordt na drie jaar geëvalueerd. Een amendement daartoe van het PvdA-Kamerlid John Kerstens is dinsdag door de Kamer aangenomen. Als uit de landelijke monitor naar de effecten van het Wmo-abonnementstarief blijkt dat gemeenten in de (financiële) problemen komen, moet de minister van VWS in samenspraak met gemeenten maatregelen te treffen.Zie voor meer informatie de website van Binnenlands Bestuur.