Gemeenten en organisaties willen maatregelen voor structurele aanpak bestaanszekerheid

Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Sociaal Werk Nederland, Landelijke Cliëntenraad (LCR), NVVK en Divosa willen maatregelen om de structurele oorzaken van bestaansonzekerheid in Nederland aan te pakken. Dat vermindert bestaansstress, het vergroot de ontwikkelingskansen voor kinderen, bespaart enorm veel maatschappelijke- en zorgkosten én versterkt de economie. Dat stellen de organisaties in een brief aan staatssecretaris Bas van ’t Wout van SZW, in verband met het AO Armoede en Schulden op 10 december.

Nederland kan de samenleving versterken door de bestaanszekerheid van inwoners met de laagste inkomen te vergroten. Die inkomens zijn nu structureel te laag, wonen is te duur en teveel kinderen groeien op in armoede. Meer dan een miljoen huishoudens komen elke maand structureel geld tekort voor een normaal alledaags bestaan.

Structurele problemen vragen om structurele oplossingen 
De vaste lasten voor wonen, energie en zorg vormen nu al zo’n substantieel deel van de begroting van steeds meer huishoudens dat ze geen enkele financiële tegenslag kunnen opvangen. Hun kinderen kunnen zij daardoor noodzakelijke aandacht en spullen niet bieden: van internet en een laptop tot een winterjas of een verjaardagscadeautje.

De lonen zijn de afgelopen 40 jaar nauwelijks gestegen, maar de kosten van levensonderhoud wel. Extra (gemeentelijke) voorzieningen en overheidspotjes, toeslagen, aalmoezen, schuldhulp en voedselbanken: mooi dat het er is, maar het is veel te ingewikkeld en onoverzichtelijk voor veel huishoudens om zo hun inkomen bij elkaar te krijgen.

Kansrijker armoedebeleid
We zien dat de aard van de financiële problemen van inwoners structureel is. Het CPB en SCP constateren in ‘Kansrijk armoedebeleid’ dat met het huidige kabinetsbeleid de armoede in Nederland de komende jaren met ruim een kwart toeneemt. Gemeenten en woningcorporaties zien dat ook steeds meer inwoners met een inkomen boven het minimum in de problemen komen.

Grotere bestaanszekerheid helpt in veel gevallen om armoede en schulden te voorkomen. Het kabinet heeft de afgelopen tijd wel extra incidentele middelen vrijgemaakt om op relatief korte termijn te voorkomen dat beginnende schulden uitgroeien tot problematische schulden. Maar er is méér nodig.

Om de bestaanszekerheid structureel te verbeteren roepen wij op om:

• een toereikend inkomen voor alle inwoners van Nederland te garanderen;
• voortvarend werk te maken van de aanbevelingen van de commissie Borstlap over de inrichting van de arbeidsmarkt en de verschillende opties uit ‘Kansrijk armoedebeleid’ van het CPB en SCP uit te werken;
• in de hervorming van het (toeslagen)stelsel de menselijke maat, duidelijkheid en compassie voor de inwoner een centrale rol te laten spelen;
• voortvarend werk te maken van het beschikbaar maken van betaalbare woningen;
• sociale incasso als basis te nemen voor alle incassotrajecten door de overheid en door de overheid gereguleerde sectoren;
• de verhoging van schulden door stapeling van invordering- en incassokosten te stoppen;
• de kosten voor gerechtsdeurwaarders niet nog zwaarder op mensen in schulden te laten drukken.

Voor kinderen:

• digitale leermiddelen op scholen (PO en VO) gratis beschikbaar te maken voor alle leerlingen;
• de termijn van BKR-registratie bij het ontvangen van ondersteuning door de gemeente te beperken; 
• structurele middelen voor gemeenten vrij te maken om mensen die in armoede leven en/of schulden te hebben tijdig, kwalitatief en effectief te kunnen helpen.

Structurele middelen voor armoede- en schuldenbeleid noodzakelijk
Wanneer mensen in de financiële problemen raken, melden zij zich vaak te laat bij de gemeente. Hierdoor worden de problemen groter en lopen de schulden enorm op. Wat vraagt dit van gemeenten?

• Snel reageren wanneer mensen vastlopen in hun dagelijks bestaan
• Een breed palet aan interventies bieden - financieel-technisch én psychosociaal –
• Problemen integraal oplossen
• Inzetten op versterking van de eigen kracht en vaardigheden van burgers.

Gemeenten hebben hiervoor structurele financiële middelen nodig, zodat zij hun inwoners tijdig, kwalitatief en effectief kunnen helpen.
Zie de hele brief in de bijlage.