Meer sociaal raadslieden is betere rechtsbescherming

De beloofde sneeuw bleef uit, maar voor de rest werden alle verwachtingen ruimschoots ingelost. Om te beginnen door de sociaal raadslieden zélf: ruim driehonderd van hen waren naar Nieuwegein gekomen voor het landelijke congres. Hun massale aanwezigheid hebben we aangegrepen voor een snel digitaal onderzoek. Met als hamvraag: hoe vaak verwijzen jullie buurtbewoners en cliënten door naar het Juridisch Loket en de advocatuur?
De uitkomst loog er niet om. Sociaal raadslieden doen dat maar zelden. In het leeuwendeel van de gevallen lossen ze het gewoon zelf op, samen met de cliënt. Dus dat bevestigt wat iedereen in het veld eigenlijk allang weet: dé manier om te besparen op hoger kosten voor rechtsbijstand is investeren in het sociaal raadsliedenwerk!
Minister Dekker, die dat zou moeten doen, was er helaas niet, maar zijn ambtenaren bleken verrast door de cijfers en erg nieuwsgierig naar de achtergronden ervan. Eind vorig jaar bleek diezelfde minister tijdens een werkbezoek overigens erg onder de indruk van de ijver, volharding en resultaten van de sociaal raadslieden in Dordrecht. Dat is nog niet terug te zien in zijn plannen, maar de uitkomsten van bovengenoemd digitaal onderzoek bieden ons extra munitie om hem te bewegen die plannen bij te stellen.
Extra munitie kregen we ook van Reinier van Zutphen, de Nationale Ombudsman. Hij bleek nog steeds ronduit boos over het hernieuwde uitstel van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet. En terecht, want je klomp breekt als je van sociaal raadslieden hoort hoe vaak hun cliënten onder het bestaansminimum terechtkomen doordat overheden zélf de beslagvrije voet niet goed toepassen. Hij riep de zaal op om dergelijke gevallen bij hem te melden, zodat hij gemeenten erop kan aanspreken.
Michiel Scheltema sloot daarbij aan. Hij stelde onomwonden vast dat overheden in hun contacten met burgers de burgers zélf zijn kwijtgeraakt. ‘Men ziet niet wie men werkelijk tegenover zich heeft, maar veronderstelt dat het allemaal rationele, weldenkende burgers zijn die alles zelf kunnen doen.’ Overheden hebben te weinig oog voor de verlammende stress van burgers met juridische of financiële problemen. ‘Het WRR-rapport Weten is nog geen Doen, moeten we niet alleen allemaal lezen, we moeten ook doen wat erin wordt aanbevolen.’
Want het mag dan goed gaan met de economie, het aantal werkende armen neemt niet af, integendeel. Professor Cok Vrooman liet met duidelijke grafieken zien hoe armoede zowel percentueel als absoluut nog steeds aan de hoge kant is. En dan gaat het vooral om mensen die niet fulltime (kunnen) werken of simpelweg een te laag loon verdienen.
Tot slot onderstreepte scheidend LOSR-voorzitter Jan Hamming nog eens hoe belangrijk de signaleringsfunctie van sociaal raadslieden is. De succesvolle rechtszaak tegen E-court, de campagne rond de beslagvrije voet en die rond de kostendelersnorm. Zoveel zaken die al die raadslieden samen signaleren en agenderen bij de signaleringcommissie van de LOSR.
De massale opkomst, de aanstekelijke presentaties en workshops, de bemoedigende onderzoeksuitkomsten en zeker ook het intense geroezemoes in de wandelgangen: het wees allemaal in dezelfde richting. Hoe meer sociaal raadslieden in je buurt, hoe beter de rechtsbescherming.