Europese perspectieven op het jongerenwerk

Dilly Timmer (Sociaal Werk Nederland) en Mark Snijder (Erasmus+)

Van 14 mei t/m 17 mei vond de European Academy on Youth Work (EAYW) plaats in Kranjska Gora, Slovenië. Dit is een tweejaarlijkse bijeenkomst over innovatie in het jongerenwerk, georganiseerd door zo’n vijftien Nationale Agentschappen van Erasmus+ Jeugd en European Solidarity Corps. Het thema van dit jaar was "The Future of Youth Work: Innovation, Current Trends & Development in Youth Work". Samen met 150 deelnemers uit andere Europese landen, mochten wij (Dilly Timmer en Mark Snijder) met een groep van negen personen het jongerenwerk van Nederland vertegenwoordigen. Deze vijf inzichten nemen wij mee terug naar Nederland:

Het toenemende belang van een gesprek over reflectie en actie
Het is van essentieel belang dat we als sector regelmatig het gesprek voeren over de toekomst van het jongerenwerk. Wat zien we om ons heen gebeuren in de wereld en de samenleving? Welke implicaties heeft dit voor het jongerenwerk? En misschien nog belangrijker: aan welke toekomst willen wij zelf bijdragen? Dit gesprek moet uitgaan van zowel handelingsvrijheid als grenzen: welke rol kan en moet het jongerenwerk spelen in deze turbulente tijden? Waar liggen onze grenzen, en waar hebben we de hulp van anderen nodig?

Verschuiving focus van individueel naar collectief
Een belangrijke verschuiving die nodig is, is die van het individu naar het collectief. Jongerenwerkers zijn geen 'superhelden' die eigenhandig alle problemen van jongeren en de samenleving moeten oplossen. De kracht zit in het collectief. Moet iedere jongerenwerker zich continu bijscholen in de nieuwste technologieën? Of moeten we ervoor zorgen dat deze expertise beschikbaar is binnen de organisaties en netwerken waarin zij werken? Future readiness is een systemische verantwoordelijkheid, geen individuele opdracht.

Aandacht voor de (nieuwe) sociale rol van het jongerenwerk
Jongerenwerkers hebben elkaar nodig. We kunnen niet allemaal alles weten en kunnen. Laten we samen ontdekken waar ieder van ons goed in is en daar optimaal gebruik van maken. Door onze krachten te bundelen, kunnen we sterker staan en beter inspelen op de behoeften van jongeren.

Dit geldt natuurlijk ook voor jongeren. Door het creëren van social safe spaces voor jongeren, ondersteund door het jongerenwerk, kunnen jongeren zich gezamenlijk en veilig ontwikkelen. Door het ondersteunen van (nieuwe) gemeenschappen (community building) en plekken vanuit het jongerenwerk, maak je gezamenlijk meer impact op een duurzame verandering in deze samenleving en kun je flexibel inspelen op actuele thema’s. In Nederland wordt meer en meer zichtbaar hoe het jongerenwerk een essentiële rol speelt in de sociale ontwikkeling van jongeren en hoe het jongerenwerk via groepswerk en in goed samenspel met jeugdzorg, ook kan bijdragen aan het versterken van de mentale weerbaarheid van jongeren.

Door het creëren van social safe spaces voor jongeren, ondersteund door het jongerenwerk, kunnen jongeren zich gezamenlijk en veilig ontwikkelen.

Leren van inspirerende internationale (Europese) voorbeelden
Er zijn veel innovatieve en leerzame praktijken in het buitenland die ons kunnen inspireren. Deze werden uitgebreid besproken tijdens de presentaties en interactieve workshops van het congres. Met veel energie en betrokkenheid wordt er dagelijks in Europa (en de rest van de wereld) hard gewerkt aan diverse onderzoeken en praktijken die het jongerenwerk versterken. Thema’s zoals digitalisering, het klimaat, mentale gezondheid, polarisatie, waar jongeren tegenwoordig mee te maken krijgen zijn internationaal uitwisselbaar. Ook de uitgebreide kennis en ervaring die we in Nederland hebben, moeten we naar Europa blijven ‘brengen’, door gebruik te maken van internationale uitwisseling tussen jongerenwerkpartners op verschillende thema’s en door elkaar online en offline op te zoeken versterken we elkaar.

De stem van de jeugd is onmisbaar
En dan komen we terug op het eerste punt: we moeten hierover met elkaar het gesprek blijven voeren, als jongerenwerkorganisaties, met gemeenten en andere partners in de wijk. Er worden in Nederland op verschillende niveaus gesprekken gevoerd met jongeren, maar nog niet zo gestructureerd en op grote schaal. Door de stem van jongeren te horen en te integreren in het beleid, kunnen we samen bouwen aan een betere toekomst. Het jongerenwerk is, vanwege het open en verbindende karakter, bij uitstek de juiste branche om dit soort gesprekken en discussies te organiseren tussen de verschillende niveaus (jongeren, organisaties, (lokale) beleidsmakers, stakeholders uit andere domeinen) op lokaal niveau en gezamenlijk richting nationaal niveau. In Nederland heeft het jongerenwerk zich hierin flink kunnen ontwikkelen met behulp van financiering uit de Maatschappelijke Diensttijd (MDT). Het is van groot belang dat de opgebouwde kennisinfrastructuur over jongerenparticipatie de komende jaren niet wordt afgebroken, nu MDT lijkt op te houden te bestaan. De creativiteit, stem en organisatiekracht van jongeren moeten we blijven aanboren.  

De Nationale Jeugdstrategie
Bij terugkomst in Nederland lazen wij een positief bericht vanuit de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Deze week zijn ze officieel van start gegaan met een nationale jeugdstrategie, waarin jongeren inspraak krijgen op beleid rondom thema’s die invloed hebben op hun leven. Het belooft een 'domeinoverstijgende lange termijn visie op thema’s die voor jongeren tussen de 12 en 29 belangrijk zijn', waarbij jongeren duurzaam en structureel betrokken worden bij het maken van beleid. Jongerenwerk is de ideale gesprekspartner en ambassadeur voor deze strategie als het gaat om de verbinding tussen de politiek en jongeren uit de wijken en buurten van Nederland.

De weg naar een betere toekomst voor de wereld begint hier en nu én in het jongerenwerk, met de jongeren als gids.

Meer informatie over de European Academy on Youth Work: https://www.eayw.net/.
Meer weten? Neem contact op met Dilly Timmer: timmer@sociaalwerk.nl     

Mede mogelijk gemaakt door: Andrés Koorndijk – Movactor, Bart Lonterman – R-Newt, Bernard Kloostra – Tinten Training & Advies, Daam van Cappellen – Jeugdpunt, Dirk-Jan van Soelen – Lumens, Henrike Hofstede – Stichting Jong in de Buurt, Patricia Kuster – Avedan