Goed ouder worden doen we samen

Zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan. Dat is het credo van het VWS-programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). Als je het aan ouderen zelf vraagt, dan blijkt dat ‘thuis’ niet eens zozeer in de stenen zit, in je fysieke woonomgeving. Uit onderzoek van kennisinstituut Leyden Academy blijkt dat thuisgevoel raakt aan waarden als vrijheid, verbondenheid, genieten, ontspanning, veiligheid en comfort. Het zit in de dierbaren om je heen en de plekken en objecten waaraan je gehecht bent. Zoals de buurman die je even naar het ziekenhuis rijdt. Dat ene bankje in de lentezon. Of de kinderen die elke middag na schooltijd zo lief zwaaien.

Het onderstreept dat goed ouder worden iets is wat we samen doen in wijken en buurten: met oog voor elkaar, prettige voorzieningen en zorg en ondersteuning dichtbij. Als sociaal werk spelen we hierin een sleutelrol: als vertrouwde gezichten die hulp bieden en ontmoetingen en verbinding creëren. En als ‘spelverdeler’ in de samenwerking met netwerkpartners zoals huisartsen, ggz en thuiszorg. Want de beweging die WOZO voor ogen heeft kan alleen slagen als we beter samenwerken over de grenzen van wonen, zorg en welzijn heen.

Het is niet voor niets dat ik bij Sociaal Werk Nederland als senior adviseur twee thema’s onder mijn hoede heb: Vitaal ouder worden en Samenwerken in de wijk. Na mijn hele loopbaan in het jeugdveld te hebben gewerkt, kreeg ik vorig jaar de kans om bij de brancheorganisatie met deze belangrijke onderwerpen aan de slag te gaan. Mijn eerste indrukken? Ik ben blij verrast door de samenwerking die er al is, zowel met leden als met ketenpartners. Als Sociaal Werk Nederland zitten we zowel goed aan de landelijke tafels waar beleid wordt gemaakt, als bij uitwerkingssessies met vertegenwoordigers van koepels uit de zorgwereld zoals huisartsen, ggz-aanbieders, verpleeghuizen en cliënten.

Al snel kreeg ik door dat ik de wijsheid niet in pacht heb en dat ik het alleen samen met leden kan en wil doen! Ik ben dan ook regelmatig op pad om bevlogen sociaal werkers te ontmoeten en te horen hoe de samenwerking tussen sociaal werk en zorg in de praktijk verloopt. Ook zijn we een kernteam gestart om snel te kunnen schakelen met leden op thema’s waar zij vanuit de praktijk veel meer over weten, en om mooie voorbeelden te kunnen ophalen en uitventen. Kernteamleden denken mee, geven presentaties en sluiten al aan bij landelijke werkgroepen. Alleen samen kunnen we onze sector en onze unieke meerwaarde stevig neerzetten!

Mijn jarenlange ervaring in het jeugdveld en met drie centralisaties in het sociaal domein, komt overigens zeker van pas. Ik zie veel overeenkomsten. Zo groeien het medisch en sociaal domein naar elkaar toe, maar zijn er nog steeds grote verschillen. De urgentie om alle bewoners – juist ook de mensen in zwakkere wijken en met minder geld - bestaanszekerheid, ondersteuning en zorg te bieden, blijkt in de praktijk nog niet altijd leidend. Ook is normaliseren in plaats van medicaliseren nog steeds niet vanzelfsprekend de belangrijkste prioriteit. Hier is nog veel werk te doen.

Laten we van het verleden leren, nu we opnieuw voor een grote transitie staan van zorg naar sociaal

De mislukte transitie van de jeugdzorg, die ik van nabij heb meegemaakt, dreunt nog dagelijks na. Nog regelmatig hoor ik oud-collega’s en vrienden verzuchten dat er te weinig verandert. Dat het gaat om ‘oude wijn in nieuwe zakken’. Dat het onderliggende systeem, met allerlei belangen, niet is veranderd. Professionals van verschillende disciplines bij elkaar zetten is een eerste stap om elkaar te leren kennen en waarderen, maar het leidt zeker niet vanzelf tot een integrale aanpak.

Laten we hiervan leren, nu we opnieuw voor een grote transitie staan van zorg naar sociaal. Dit vraagt bewustwording door het voeren van een dialoog waarin verschillende perspectieven worden gedeeld, vanuit een open en nieuwsgierige houding. Zodat we komen tot een nieuwe werkelijkheid waarin de perspectieven vervlochten zijn. Dit vraagt wat mij betreft geen regisseurs maar verbinders, omdat er al zoveel mooie praktijken zijn in de verschillende domeinen die we kunnen doorvertalen en opschalen. En ja, dat vraagt tijd en ruimte en dus ook geld, maar uiteindelijk gaat het ons nog veel meer opleveren.

De mensen in de wijken waar wij werken gun ik de juiste ondersteuning en zorg als ze het even niet meer alleen kunnen. Zonder oordeel, omdat waar je geboren bent, soms helaas bepalend is voor hoe je leven verloopt. Onszelf gun ik het lef om eigenaarschap te claimen op het werk in de buurt; collectief waar het kan en individueel als het nodig is. En op onze kennis van het lokale netwerk waarmee we zorgpartijen kunnen ontzorgen. Ten slotte gun ik ons vooral trots op ons prachtige vak als sociaal werker – of je nu werkt voor jong, oud of allebei!

Wil je meedenken? Stuur me een berichtje en sluit je aan bij onze kernteams Vitaal ouder worden en/of Welzijn op Recept.