Op de frontlinie moet je niet bezuinigen - Dubbelinterview Eric van der Burg en Jan Hamming

Binnenlands Bestuur interviewde in de aanloop naar de begrotingsbehandeling VWS, komende week, burgemeester Jan Hamming van Zaanstad en Eric van der Burg, voorzitter Sociaal Werk Nederland. Sociaal Werk Nederland trok aan de bel omdat bij een quickscan onder sociaalwerkorganisaties 40% van de 140 respondenten aangaf dat in hun gemeente(n) fors bezuinigd gaat worden op het sociaal domein en sociaal werk: gemiddeld 12%. Dat gaat, zo gaven respondenten aan, ten koste van het openhouden van banen, ontmoetingsplekken zoals wijkcentra/buurthuizen, vrijwilligerswerk (ondersteuning, aantrekken, trainen, begeleiden), mantelzorgondersteuning. 

Binnenlands Bestuur schrijft:
Juist in deze coronatijd zijn oren en ogen in de wijken belangrijker dan ooit. De sociale wijkteams en de jongerenwerkers hebben een onmisbare signalerende en helpende functie. Toch dreigen gemeenten juist op een deel van deze ‘frontlinie’ te bezuinigen, of doen dat al. Op zowel de korte als lange termijn moet er geld van het rijk bij. Wachten op een nieuw kabinet is te laat.

Tweedeling
‘Gemeenten kunnen het niet alleen’, stelt burgemeester Jan Hamming van Zaanstad. ‘Geef in ieder geval het signaal af dat gemeenten niet hoeven te bezuinigen’, vult Eric van der Burg, voorzitter van Sociaal Werk Nederland aan. Beiden waarschuwen – in aanloop naar de begrotingsbehandeling van VWS volgende week – voor de tweedeling in de samenleving, die door de coronacrisis alleen maar groter dreigt te worden. ‘Denk aan onderwijsachterstanden, armoede, schulden, (drugs)criminaliteit, ondermijning en eenzaamheid’, aldus Hamming. ‘Corona werkt in kwetsbare wijken als contravloeistof. De problemen die er al waren, komen nog scherper in beeld en verdiepen zich. De crisis verscherpt de tegenstellingen in deze wijken.’

Drugscriminaliteit
Hamming was een van de vijftien burgemeesters die medio juni in een manifest het kabinet opriep te investeren in zestien kwetsbare wijken, om zo de tweedeling tegen de gaan. Daarvoor is een miljard euro van het kabinet nodig. Dat geld is er nog niet. (..) Het is echt alle hens aan dek. Het rijk moet financieel bijspringen.’

Verkeerde keuze
Ogen en oren in de wijk zijn van essentieel belang om te blijven zien wat er in de samenleving gebeurt, zeker als iedereen afstand tot elkaar moet houden en zich terugtrekt in de eigen woning, benadrukt Hamming. Maar op die oren en ogen wordt door gemeenten bezuinigd of dreigt dat te gebeuren, ziet Van der Burg. ‘Veertig procent van de gemeenten heeft aangegeven dat ze gaan bezuinigen op het sociaal werk. Ik snap het aan een kant – het water staat gemeenten tot aan de lippen – maar ik vind het een verkeerde keuze.’ In juni pleitte Sociaal Werk Nederland voor een miljard euro extra voor gemeenten, voor het sociaal domein. ‘Gemeenten moeten bij wijze van spreken kiezen tussen bezuinigen op de jeugdhulp of op het sociaal werk. Dat is een keuze die men niet zou moeten hoeven maken. Zeker niet in deze tijd.’

Criminaliteit
‘We zien in deze coronatijd dat de groep kwetsbare mensen die er al is, nog verder gemarginaliseerd dreigt te worden. Daar komt nu nog een nieuwe groep bij’, vervolgt Van der Burg. Zoals de zzp’ers die hun inkomen volledig verliezen en jongeren die hun baan in de horeca kwijtraken en hun huur niet meer kunnen betalen. De verleiding om dan voor het makkelijke geld te gaan (criminaliteit) is groot, waarschuwing Van der Burg en Hamming.(..)'

Frontlinie
‘Op de frontlinie moet je niet bezuinigen’, benadrukt ook Hamming. ‘We dreigen nu de verbinding te verliezen doordat iedereen zich in zijn eigen domein terugtrekt. Juist nu heb je mensen nodig vanuit de sociale wijkteams en jongerenwerk die erop afgaan, die wel die relatie blijven onderhouden. Die in beeld hebben dat er sprake is van huiselijk geweld. Of zien dat werkloze jongeren weer op het brommertje stappen en koerier worden van foute spullen. De mensen uit die frontlinie hebben we nodig, juist de komende jaren, om te proberen de situatie van die mensen in die wijken te verbeteren.’

Urgentie
De tweede coronagolf, waarin Nederland nu zit, maakt het er niet beter op, stellen beiden. En dus is nu extra geld van het kabinet nodig om niet af te hoeven breken wat zo hard nodig is. Op de begroting van VWS zijn de ‘grote’ bedragen – de ene miljard euro voor de zestien wijken in vijftien steden en de miljard voor het sociaal domein voor alle gemeenten – niet gereserveerd. (..) En dan zijn de kwetsbaren het kind van de rekening.’ Hamming: ‘Voor de korte termijn is geld nodig om de eerste ellende die we zien ontstaan, en die is niet misselijk, aan te pakken.’

Langer praten over de problematiek van tweedeling is verspilde tijd, vinden beiden. ‘We weten precies waar de schoen wringt en we weten precies wat nodig is’, stelt Hamming. ‘Laten we niet meer talmen, maar gewoon doen.’ Daar sluit Van der Burg zich bij aan. ‘Ik hoop bij de begrotingsbehandeling VWS op daden en geen woorden.’

Bron: Binnenlands Bestuur - u vindt het complete interview hier. 
Update 17 november 2020: De gemeente Wijk bij Duurstede stuurt rekening van 3,4 miljoen naar het Rijk.