Pieter Hilhorst: ‘Om maatwerk te kunnen leveren hebben sociaal werkers meer beslissingsmacht nodig’
De decentralisaties en de oproep tot integraal werken zorgden ervoor dat het takenpakket van sociaal werkers fors werd uitgebreid,’ stelde Pieter Hilhorst bij de aftrap van het tweede webinar van Sociaal Werk Nederland. ‘Hun cirkel van verantwoordelijkheid werd groter en bestrijkt nu vrijwel alle levensterreinen. Hun cirkel van invloed bleef echter veel te klein: ze kregen niet de beslissingsmacht om integrale, preventieve maatwerkoplossingen ook in praktijk te brengen. Volgens Evelien Tonkens is dat een beproefd recept voor overspannen sociaal werkers.’
Hilhorst was uitgenodigd als landelijk projectleider van de Citydeal Eenvoudig Maatwerk. ‘Wat sociaal werkers dus moeten leren is hoe je maatwerk als uitzondering op de regel kunt legitimeren. Hoe leg je aan de bevoegde instanties uit waarom je in een bepaald geval de regels oprekt? Vaak is dat omdat je op die manier veel ergere problemen kunt voorkomen.’
Van actievoeren naar verbinden
Sociaal werkers doen overigens al jaren aan maatwerk, stelde Marcel van Eck, een van de drie Sociaal Werkers van het jaar 2020. Hij werkt bij Lokalis in Utrecht als gezinsondersteuner. ‘Maatwerk is het hart van het sociaal werk. En internationaal gezien loopt Nederland daarin voorop. Wel zie je dat het karakter van dat maatwerk verandert: van “actievoeren tegen instanties” naar “verbinden met instanties”; het gaat nu om samen met andere professionals en instanties zoeken naar de beste oplossing voor de bewoner zoeken. Dan wordt maatwerk leveren een vorm van integraal werken.’
Dat bracht gespreksleider Eric van der Burg tot deze oproep: ‘Dat betekent in feite dat de activistische rol nu bij de leidinggevenden en besturen komt te liggen. Zij zullen er voor moeten zorgen dat hun sociaal werkers van overheidswege voldoende speelruimte krijgen. De managers en de bestuurders moeten dus de barricaden op.’
Daarbij plaatste Marcel van Eck nog wel een kanttekening: ‘Prima dat we als sociaal werkers meer beslissingsmacht krijgen; maar dat brengt ook extra verantwoordelijkheid met zich mee. Mijn ervaring is dat je dergelijke ethische afwegingen het best in samenspraak met collega-professionals kunt doen, zodat het geen individuele beslissing is. En hoe je dat het beste kunt aanpakken vraagt oefening en dat moet ook een onderdeel van de opleiding worden. En het vraagt van organisaties dat zij er hun organisatie op inrichten.’
Van klokkenluiders naar een lerend systeem
Goed maatwerk heeft bovendien een klokkenluiderseffect, stelde Pieter Hilhorst. ‘Je moet als sociaal werker patronen leren herkennen. Als je een bepaalde soort maatwerk steeds ziet terugkeren is dat in feite een oproep tot een beleidswijziging. Als je die wijziging niet ziet als lastig maar als het toepassen van voortschrijdend inzicht krijg je een lerend systeem. Wat mij betreft hebben we al heel wat geleerd: vroeg eropaf, nooit meer huisuitzettingen en elk buurtteam moet een maatwerkbudget krijgen. Als we bovendien de jeugdzorgjongeren na hun achttiende blijven begeleiden bij wonen en werk, voorkomt dat grote maatschappelijke problemen en hoge kosten.’
De gezamenlijk conclusie: veel mensen hebben altijd enige vorm van begeleiding en hulp nodig. ‘De waakvlamfunctie moet terug in de wijken.’
Tot slot en zeker niet onbelangrijk in een tijd van dreigende bezuinigingen: ‘Een sociale manier van werken is een economisch houdbare manier van opereren. Bezuinigingen zijn een politieke keuze en geen natuurwet.’
- Het hele webinar terugkijken? Klik hier
- De video als download vind je hier (tot 1 augustus)
- Eind juni was de afsluitende bijeenkomst van de Citydeal Maatwerk over de opbrengst van dit eerste deel waaraan acht gemeenten meededen. Die opbrengst vind je hier, in de vorm van een magazine. De citydeal gaat door, en Rotterdam haakt aan. Pieter Hilhorst roept #sociaalwerkers op om hun slimme maatwerkoplossingen vooral te delen, en van elkaar te leren hoe je maatwerk beter toe kunt passen. Dat kan op het platform Mooimaatwerk van 1sociaaldomein.