Zo lukt het wél: samenwerken om armoede en schulden tackelen
De tijden dat er nauwelijks aandacht was voor mensen met ziekmakende geldstress zijn voorbij. Door alarmerende artikelen over de enorme omvang van armoede en huishoudens met schulden en de grote persoonlijke en maatschappelijke schade is de schuldenproblematiek anno 2019 geen blinde vlek meer bij beleidsmakers, bestuurders en banken.
Toch blijft een werkelijke doorbraak uit in het voorkomen van permanente geldstress. Veel van de omstandigheden die ertoe leiden zijn nog steeds niet de wereld uit, integendeel. ‘Wil je die structurele oorzaken écht aanpakken, dan heb je niet alleen goede bedoelingen nodig, maar vooral ook lef en uithoudingsvermogen,’ aldus Jacqueline Beekman, projectleider Armoede & Schulden van Sociaal Werk Nederland.
Samen met haar mede-crime figthers van Moedige Dialoog timmert ze landelijk aan de weg met een aanpak die wél vruchten afwerpt. De crux ervan: een unieke publiek-private samenwerking met partners die voorheen langs elkaar heen leefden. Moedige Dialoog is inmiddels in de derde fase beland, met als inzet: op naar vijfenveertig netwerken, met nieuwe landelijke partners als FiKks en Geldfit.
Hoopgevende resultaten
Historisch gezien begon het in juni 2015 allemaal met Moedige Mensen. Dat project leidde tot vijftien lokale netwerken, met steeds als belangrijke partners sociaalwerkorganisaties, de lokale Rabobank en ondernemers. Het samenbrengen van juist deze partijen zorgt voor nieuwe, lokale arrangementen om armoede en schulden tegen te gaan, was het idee. Jacqueline Beekman: ‘En dat is inmiddels ook de werkelijkheid.’
De eerste resultaten waren zelfs zo hoopgevend dat Sociaal Werk Nederland en de Rabobank in juni 2017 een samenwerkingsovereenkomst tekenden voor een passend vervolg. Daarbij werd gekozen voor een nieuwe naam: Moedige Dialoog. Jacqueline Beekman: ‘Volgens veel deelnemende partijen sluit die naam beter aan bij wat lokaal de crux is: elkaar opzoeken en een open gesprek aangaan. Dat klinkt simpel, maar bijvoorbeeld ondernemers en sociaalwerkdirecteuren zijn doorgaans geen vanzelfsprekende partners. Beide partijen moeten bereid zijn zich te verdiepen in elkaars wereld, elkaars taal, elkaars motieven. Dat ze nu in diverse regio’s samen in een kernteam zitten en aan de slag gaan, is echt wel bijzonder.’
Kwartiermakers verstevigen de netwerken
De tweede fase van het Moedige Dialoog wordt eind maart afgerond. De inzet ervoor was het verstevigen van de eerste vijftien netwerken, onder meer dankzij het aanstellen van kwartiermakers in iedere regio. ‘Jacqueline Beekman: ‘Tien van die netwerken staan mede daardoor nu heel stevig; ze hebben een meerjarenbegroting en een kwartiermaker die ze nu zelf financieren. Neem het netwerk in de regio Rivierenland. Daar hebben ze heel goed gekeken welke activiteiten je beter regionaal kan regelen en welke lokaal. En ze hebben een heel doortimmerd ambitiedocument, daar kunnen ze nu echt mee aan de slag.’
De andere vijf zijn nog niet helemaal zo ver. ‘Niet vanwege gebrek aan motivatie, maar vanwege lokale strubbelingen. Een nieuwe aanpak vergt nu eenmaal tijd.’
Effectevaluatie in vijf regio’s
Een onderdeel van de tweede fase was bovendien een externe evaluatie. Jacqueline Beekman: ‘Daar is Bureau Bartels mee bezig. Ze hebben eerst een procesevaluatie gedaan, het conceptrapport daarvan is klaar. Daarna doen ze in vijf van de regio’s een effectevaluatie: wat heeft het project nu echt opgeleverd aan nieuwe lokale initiatieven? En wat hebben burgers eraan?’
Naast de Rabobank zelf is ook de Rabobank Foundation zeer betrokken bij Moedige Dialoog. ‘Dat is het maatschappelijk fonds van de Rabobank. Zij financieren het opzetten van tien nieuwe netwerken. In vijf daarvan willen ze ook een effectevaluatie laten doen. Puur gericht op de uitkomsten, niet op het proces.’
Daarnaast is bij SZW sudsidie aangevraagd voor nóg eens tien nieuwe netwerken. Dat brengt het beoogde aantal op vijfenveertig netwerken.
Pilot voegsignalering op vijf locaties
Dat er rond armoede en schulden een keur aan instrumenten is ontwikkeld bleek al op de Vakbeurs Moedige Dialoog (juni 2018). Tegen die achtergrond ontstond ook een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Die zocht samenwerking met vier partijen die met kennis en ervaring van dergelijke tools: FiKks , Geldfit, Schuldenlab070 (nu schuldenlab.nl) en Moedige Dialoog. Ze kwamen tot een proefproject met globaal deze opzet: cliënten van banken krijgen van hun bank een mailtje als de bank vermoedt dat er wel eens geldproblemen zouden kunnen zijn. Met als boodschap “we zien dat u wel eens rood staat. Heeft u misschien behoefte aan online ondersteuning op geldgebied?” Met daarin een linkje naar de deelnemende partijen. De pilot gaat binnenkort draaien in vijf steden: Den Haag, Deventer, Groningen, Hoogeveen en Amsterdam-Noord.
Jacqueline Beekman: ‘Daarnaast hebben we als Moedige Dialoog een eigen traject met FiKks. Want FiKks houdt vijftien stedenbijeenkomsten, onder leiding van hun ambassadeur Jeroen Dijsselbloem, die zelf buddy is bij FiKks en in dat kader mensen online begeleidt bij hun geldproblemen. Per bijeenkomst wordt steeds de Top 100 van lokale bedrijven uitgenodigd. En die bedrijven proberen we dan ook weer te koppelen aan Moedige Dialoog.’
Schouders Eronder
Bovengenoemde initiatieven zijn vooral preventief. Jacqueline Beekman is echter ook betrokken bij Schouders Eronder, het landelijke programma om de schuldhulpverlening in Nederland te verbeteren. Dat is een samenwerkingsverband tussen Divosa, Landelijke Cliëntenraad, NVVK, Sociaal Werk Nederland en VNG. Wat Schouders Eronder het afgelopen jaar heeft opgeleverd leest u hier.