Schuldhulp? Nu Doen! 1 jaar Schouders Eronder, een kwestie van kiezen en kennis delen

‘Zelf maken we nauwelijks iets nieuws, we verzamelen vooral de innovatieve aanpakken die er zijn; die houden we tegen het licht en de goede geven we door aan onze achterban.’ Zo ziet programmamanager Christophe Geuskens de rol van Schouders Eronder in de kwaliteitsslag die binnen de schuldhulpverlening in gang is gezet. ‘Het thema schulden is doorgedrongen tot het publieke debat. Allerlei partijen komen met nieuwe instrumenten, apps, games, noem maar op. Prima natuurlijk, ook omdat ze vaak zijn gebaseerd op nieuwe inzichten over het ontstaan van schulden.’
Maar er kleeft ook een gevaar aan. ‘Voor mensen in de uitvoering is het lastig om door de bomen het bos nog te zien. Daarom zijn we bezig om voor hen te ordenen. Wat werkt wel en wat niet?’

Wet- en regelgeving te ingewikkeld
Schouders Eronder is een samenwerkingsverband tussen Divosa, Landelijke Cliëntenraad, NVVK, Sociaal Werk Nederland en VNG. ‘Vanuit de gemeenschappelijke constatering dat de hardnekkige schuldenproblemen in Nederland dringend vragen om betere schuldhulpverlening. Dan gaat het om twee dingen. De wet- en regelgeving, want die is te ingewikkeld. Het moet echt eenvoudiger. En ten tweede: het vakmanschap van de schuldhulpverleners. Ook daar valt nog wel wat te winnen. Nog lang niet iedereen maakt gebruik van de kennis die voorhanden is; over effectieve aanpakken, maar ook de recente wetenschappelijke inzichten uit bijvoorbeeld de sociale psychologie en de hersenwetenschap.’

Game over
Schouders Eronder steunt actief drie nieuwe instrumenten in de schuldhulpverlening. Geuskens: ‘Allereerst de preventieve aanpak No credit, game over!; dat is een ‘serious urban game’ uit Vlaanderen. Ontwikkeld voor en door jongeren. Geen videogame, je speelt het in de werkelijkheid. Ze ervaren hoe het is om schulden te hebben en ontdekken waar je dan terecht kunt.’ Het sociaal werk en jongerenwerk van Trajekt in Maastricht werkt al enkele jaren met de versie voor de stad Maastricht. 
8ting is de tweede baanbrekende aanpak. Die komt uit Amersfoort en is een vorm van ‘blended care’. ‘Het is een slimme mix van face-to-face-schuldhulpverlening en digitale ondersteuning die dat contact versterkt.’
De ondersteuning houdt in dat beide aanpakken eerst nog eens op hun effectiviteit worden beoordeeld door een onderzoekspartij. ‘Die kijkt ook hoe je ze het best lokaal kunt implementeren. Op grond daarvan maken we een handreiking en gaan we ermee de boer op.’
Tot slot ondersteunt Schouders Eronder het inzetten van psycho-educatie bij mensen met schulden. ‘Deze interventie wordt getest in diverse gemeenten en onderzocht door de HU, Windesheim en de VU.’

Gangmakers
Schouders Eronder werkt met gangmakers die in diverse regio’s van Nederland zijn aangesteld. Christophe Geuskens: ‘Dat waren er 17 in 23 gemeenten. Met als opdracht om de lokale schuldhulpketen te versterken en samen met hen een ontwikkelagenda te maken. Met bijvoorbeeld als doel om meer werk te maken van vroegsignalering (Stichtse Vecht) of de aanpak van laaggeletterdheid (Epe).
Sommige gemeenten wilden de gangmakers ook inschakelen bij het vertalen van de ontwikkelagenda naar de dagelijkse schuldhulpverleningspraktijk. ‘We hebben nu nog 12 gangmakers in 14 gemeenten, tot 1 januari 2019.’

Nauwe band met Moedige Dialoog
Die gangmakers zijn deels dezelfde personen als de kwartiermakers van Moedige Dialoog, het initiatief van Sociaal Werk Nederland en Rabobank dat begon als Moedige Mensen. ‘Geen wonder,’ stelt Christophe Geuskens, ‘Schouders Eronder en Moedige Dialoog hebben raakvlakken. Moedige dialoog focust op privaat-publieke samenwerking in het voorkomen van geldstress, het is breder dan schuldhulpverlening. Maar uiteindelijk gaat het natuurlijk vaak om dezelfde mensen.’

Waardevolle allianties
De gangmakers zijn ook belangrijk bij het signaleren van knelpunten in de lokale schuldhulpketen. ‘En dat kan weer leiden tot lokale kennissessies, masterclasses en ook tools.’
Schouders Eronder zelf ontwikkelde twee tools voor schuldhulpverleners. ‘Een infographic over wat je moet doen bij ingewikkelde zaken met de Belastingdienst. Welke route moet je dan bewandelen? En samen met St Lezen en Schijven en Pharos hebben we een toolkit samengesteld rond gespreksvoering en laaggeletterden binnen de schuldhulpverlening. Hoe kun je met hen in gesprek gaan, wat betekent dat voor je manier van communiceren? Die tool is in de testfase. Beide instrumenten hebben we samen met de betrokken partijen ontwikkeld. Daarbij ontstaan allianties die voor de toekomst heel waardevol zijn.’

6 december Kennisfestival
Die tools en nog veel meer komen 6 december zeker aan bod op het Kennisfestival van Schouders Eronder. Christophe Geuskens: ‘We hebben een heel mooi hoofdpodium. Met een prominente rol voor ervaringsdeskundigen. Zo komt bokskampioen Esther Schouten vertellen over mentale overlevingskracht en teambuilding. Dat is trouwens voor Schouders Eronder zélf ook een interessant punt. We zijn een samenwerkingsverband van vijf heel diverse partijen, met heel uiteenlopende achterbannen. Toch slagen we erin stappen te zetten. We zijn net de sector in het klein.’