Sociaal werk van waarde rond ramp Tarwekamp
In de vroege ochtend van zaterdag 7 december stortte een portiekflat aan de Tarwekamp in de Haagse wijk Mariahoeve in, na een zware explosie. Zes mensen overleden, vier personen raakten gewond. De ramp zorgde voor veel verdriet, angst en onrust bij omwonenden. Sociaal werkers van Wijkz waren direct ter plekke en helpen buurtbewoners tot op de dag van vandaag om deze heftige gebeurtenis te verwerken. Een impressie van de rol en meerwaarde van sociaal werk in de verschillende fasen na de ramp.
Wijkcentrum als verzamelplek
Op zaterdagochtend bieden medewerkers van Wijkz, het Rode Kruis, gemeente Den Haag en Slachtofferhulp, direct ondersteuning aan bewoners. Zij doen dit vanuit het wijkcentrum van Wijkz in Mariahoeve, dat op een steenworp afstand van de onheilsplek ligt. Het wijkcentrum was de hele dag open. Medewerkers stonden klaar om omwonenden een luisterend oor te bieden en hulpverleners en pers konden zich er even opwarmen. Sociaal werkers en jongerenwerkers deden hun uiterste best om contact te leggen met alle gezinnen, vrijwilligers en collega's die in het gebied wonen en die zij kennen vanuit bijvoorbeeld de peuterleerplek, het wijkcentrum of het werk binnen rondomJou.
“Ik dacht: ik moet in de actie”
Izaak Chtatou van Wijkz vertelde op maandag 9 december bij Bar Laat over deze eerste uren: “Ik werk al dertien jaar in deze buurt als sociaal werker. Zaterdagochtend om 6.40 uur werd ik gebeld door een wijkbewoner, daarna bleef de telefoon gaan. Ik dacht: ik moet in de actie. Ik heb collega’s gebeld, ben op de fiets gesprongen en heb de deuren van het wijkcentrum geopend. Toen collega’s kwamen ben ik naar buiten gegaan naar de hulpverlening om door te geven dat het wijkcentrum open is en dat ze daar terecht kunnen voor koffie of om naar het toilet te gaan. Zij stuurden de bewoners naar het wijkcentrum. Daarna ben ik samen met mijn collega rond gaan lopen in de wijk, wij mochten van de politie doorlopen. Zo konden we bij bewoners aanbellen en vragen wat ze nodig hadden. Toen ik daar liep besefte ik pas er was gebeurd, zo heftig om te zien. Wat een ravage.”
Koning Willem-Alexander prees de weerbaarheid van de bewoners en de medewerkers van het wijkcentrum
Bezoek premier en Koning
Op zondag bezochten minister-president Dick Schoof, minister van Justitie en Veiligheid David van Weel en burgemeester Jan van Zanen de rampplek. Op maandagochtend kwamen Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima naar de Tarwekamp. Zij spraken er met wijkbewoners, vrijwilligers en medewerkers van Wijkz over de tragische gebeurtenis. De Koning stond zichtbaar aangedaan de NOS te woord en prees de weerbaarheid van de bewoners en de medewerkers van het wijkcentrum die "een paar minuten na de explosie klaar waren om de mensen hier op te vangen."
Een plek om te rouwen
In de week na de ramp was het wijkcentrum tot in de avond geopend om bewoners in deze moeilijke tijd bij te staan. Zij konden er een condoleance achterlaten en bloemen neerleggen. In de ontmoetingsruimte konden zij terecht voor een kop koffie en thee en konden zij hun verhaal en zorgen kwijt. Naast medewerkers van Wijkz waren het Rode Kruis en het opvangteam van de gemeente aanwezig. Er was in deze fase regelmatig veiligheidsoverleg met stadsdeel, politie en Wijkz. Al snel ontstonden er diverse initiatieven om de wijkbewoners te ondersteunen. Zoals de succesvolle crowdfunding ‘Steun slachtoffers explosie Den Haag Tarwekamp’, waarmee uiteindelijk ruim € 650.000 voor de getroffenen is ingezameld.
Samenkomst bewoners
Op donderdag 11 december is bij bewoners navraag gedaan of ze behoefte hadden aan een samenkomst. Er bleek veel animo om elkaar te ontmoeten, steunen en troosten. Daarop is direct een uitnodiging verspreid via Whatsapp- en Facebookgroepen van wijkbewoners, voor een informele bijeenkomst in de Adventkerk op 14 december. Wijkz sloeg hiervoor de handen ineen met Podium NOORD, Wijkberaad Mariahoeve en Stichting Lichtpuntjes van Mariahoeve. Ook burgemeester Jan van Zanen was aanwezig. Er waren zo’n 250 bewoners aanwezig, zij hielden met elkaar éen minuut stilte voor de slachtoffers. Mensen konden elkaar daar letterlijk en figuurlijk vasthouden.
Kinderen verwerken het op hun eigen manier
Het jeugdwerk merkte dat kinderen in de wijk zichtbaar moeite hadden met de verwerking van deze gebeurtenis. Zij gaven aan slecht te slapen en in de groep waren velen van hen stil en teruggetrokken. Kinderen verwerken gebeurtenissen vaak op hun eigen manier, wat vaak wordt onderschat. Omdat veel aandacht vooral naar de volwassenen ging, is er vanuit het jeugdwerk veel inzet geweest op deze doelgroep door ze bij elkaar te brengen of op straat op te zoeken om een praatje te maken en ze hun verhaal te laten doen.
Kinderen gaven aan slecht te slapen en in de groep waren velen van hen stil en teruggetrokken
Even geen vuurwerk afsteken
Het jeugdwerk zorgde ervoor dat activiteiten voor jongeren doorgingen, aangezien deze een belangrijke rol spelen in het bieden van afleiding en ruimte voor het uiten van emoties. Een geplande graffiti-workshop voor jongeren werd aangepast, zodat meer kinderen mee konden doen en ouders werden uitgenodigd om zich bij de activiteit aan te sluiten. Er werden extra activiteiten georganiseerd, zoals samen koken, knutselen en het maken van kerstkaarten. Ook werd de jeugdruimte langer open gehouden. Jongeren werd gevraagd geen vuurwerk af te steken, wat zij goed begrepen. Het resultaat was dat kinderen weer begonnen te spelen en op te bloeien, al is het moeilijk te zeggen wat precies heeft bijgedragen aan hun verwerking. Het jeugdwerk benadrukt dat de behoefte aan een veilige plek voor kinderen blijvend zal zijn, ook als het nieuws over de ramp naar de achtergrond verdwijnt.
“Samen de draad weer oppakken”
Op 31 december sloot het wijkcentrum het jaar samen af met de bewoners van de Tarwekamp, die zo’n heftige tijd hebben doorgemaakt. In samenwerking met de gemeente Den Haag is voor deze wijkbewoners een gezellige samenkomst georganiseerd, met oliebollen, koffie en thee. Hoewel het jaar voor de direct getroffenen vol emoties en verdriet eindigt, klonken er tijdens de bijeenkomst ook hoopvolle woorden. "Het is belangrijk om door te gaan," vertelde een bewoner. "We moeten samen de draad weer oppakken en het leven van de positieve kant bekijken."
Meerwaarde sociaal werk in verschillende fasen
Terugkijkend was het in de eerste fase na de ramp essentieel om een veilige plek te bieden voor ontmoeting, opvang en ondersteuning en collectieve verwerking. Sociaal werkers boden een luisterend oor, advies, en hielpen mensen om zich gehoord te voelen, vooral de direct getroffenen. In samenwerking met de gemeente werden wijkbewoners ondersteund met informatie en praktische hulp.
In de fase daarna werd de behoefte aan individuele ondersteuning groter, met vragen die nieuw waren. Zoals: mijn auto heeft schade en de verzekering keert nog niet uit. Of: bij wie kan ik terecht als ik niet tot de direct getroffenen behoor, maar mij wel getroffen voel? In deze nazorgfase werd de rol van het maatschappelijk werk, vooral in psychosociale ondersteuning, steeds duidelijker. In samenwerking met de GGD werd het belang van hun expertise benadrukt. Het maatschappelijk werk bood naast praktische ondersteuning ook individuele gesprekken aan, waarbij psychosociale hulp werd geboden aan getroffen mensen.
De sociaal werkers van Wijkz blijven ook in 2025 de wijkbewoners in Mariahoeve en iedereen die is getroffen door de ramp, ondersteunen en een warme plek bieden om de heftige gebeurtenissen samen te verwerken.
Neem voor meer informatie contact op met Manuela Booman, communicatieadviseur bij Wijkz in Den Haag.