Basis jeugdhulp in Groningen: één aanbieder, dichtbij het gezin

Onder de noemer Sterke verhalen presenteren we inspirerende voorbeelden van leden uit het hele land. Dit keer aandacht voor basis jeugdhulp in de stad Groningen. Die werd door 140 aanbieders geleverd, maar is sinds begin 2023 belegd bij één organisatie: WIJ Groningen. De eerste resultaten zijn veelbelovend, vertelt directeur innovatie & ontwikkeling Geth Kuin. “De mensen staan in de rij om bij ons te werken.”

Voorheen werd deze jeugdhulp gericht op begeleiding en lichte behandeling in de stad Groningen geleverd door meer dan 140 aanbieders, verdeeld over elf producten zoals die worden ingekocht door de Regionale Inkooporganisatie Groninger Gemeenten (RIGG). Groningen wilde aansluiten bij landelijke ontwikkelingen waar gemeenten de opdracht hebben om lokale teams te versterken en de jeugdhulp die daar geboden wordt af te bakenen van meer gespecialiseerde vormen van jeugdhulp. Deze beweging maakt deel uit van de landelijke Hervormingsagenda Jeugd. Sinds 1 januari 2023 is de basis jeugdhulp in Groningen daarom belegd bij één organisatie, WIJ Groningen, en dichter bij de gezinnen georganiseerd. Met meer ruimte voor de professional om de hulp te bieden die nodig is. Voor deze hulp is geen formele indicatie meer nodig, omdat deze is georganiseerd als algemene voorziening. Inzet was de wachttijden voor gezinnen en de administratieve lasten zo flink te verminderen.

Hoe kwam de gemeente bij WIJ Groningen terecht?
Get Kuin: “Wij ontvangen al sinds 2017 lump sum financiering voor wmo-begeleiding. Dat loopt hartstikke goed, we blijven al jaren netjes binnen budget en de gemeente, zorgaanbieders en inwoners zijn heel tevreden. Dit liet zien dat je met een verandering van prikkkels veel kan bereiken: er is geen belang meer bij uurtje-factuurtje, maar één zak geld waarmee we het moeten doen. Die marktwerking, dat p x q-denken, daar moeten we vanaf.”

“Daarnaast waren wij in Groningen, naast het jeugd- en jongerenwerk, al langer betrokken bij de basis jeugdhulp. Om indicaties te voorkomen en alvast bij te springen bij complexe en tijdrovende problematiek. Toen de gemeente overwoog om de basis jeugdhulp bij één organisatie te beleggen, waren we dus een voor de hand liggende partner. We zitten diep in haarvaten van de Groningse samenleving en integraliteit is onze kracht.”

We zitten diep in haarvaten van de Groningse samenleving en integraliteit is onze kracht

Hoe werkt de basis jeugdhulp?
“Groningse jeugdigen en gezinnen ontvangen ondersteuning vanuit de basis jeugdhulp voor allerlei problemen. Denk aan ouders die te maken hebben met drukke en dwarse kinderen, die zich zorgen maken over de kinderen vanwege een echtscheiding of relatieproblemen, pubers met gedragsproblemen, kinderen met autisme of psychische problemen. Er zijn geen wachtlijsten. Inwoners met een ondersteuningsvraag melden zich bij de entrees van WIJ-teams en na de triage worden jeugdhulpvragen doorgeleid naar de basis jeugdhulp. In principe is er binnen vijf werkdagen contact met de inwoner. Die snelheid wordt zeer gewaardeerd.”

Is het niet lastig om goed personeel te vinden?
“We zijn sinds begin 2023 gegroeid van 1,5 naar 80 fte en de mensen staan in de rij om bij ons te werken. Om twee redenen. Allereerst hebben wij ultiem weinig registratiedruk. In de zorg moet je productie declareren, dat kost je hartstikke veel tijd. Wij registreren alleen aan het einde van een traject hoeveel tijd je er gemiddeld per week aan hebt besteed, dat is alles. Rapportage bij ons is een A3 met een paar vakken die we met het gezin invullen. Wat moet er worden opgelost? We schrijven het samen op en maken een foto voor in het dossier, inclusief spelfouten en koffievlekken. De inspectie vindt dat dit voldoet aan wet- en regelgeving en de professional hoeft niet meer achter de computer. Ten tweede geloven we in een goede balans tussen hbo’ers en mbo’ers, die is in onze teams inmiddels fifty-fifty. Mbo’ers zijn doeners, ze brengen rust, orde en reinheid in het gezin. Daarna komt de hbo’er met een interventie.”

Hoe zijn jullie van start gegaan?
“Om een goed beeld te krijgen van de aard van de vragen en indicaties en wat je daarvoor moet organiseren, hebben we heel veel dossiers geanalyseerd. We zagen over het algemeen herkenbare problematiek, maar bijna altijd meerdere indicaties per gezin. Ook viel ons op dat de helft van alle hulp werd geherindiceerd, dat is best gek. Alsof de helft van alle mensen die een verwijsbriefje van de huisarts krijgen, met dezelfde vraag weer terugkomen. Daar leek dus winst te behalen. Ook hebben we veel sessies gedaan met de gemeente, waarin we cases hebben gesimuleerd. Hoe zou je dit probleem oplossen? Wat zou je daarvoor nodig hebben?”

Zijn jullie onderweg hobbels tegengekomen?
“De verwijzingen vanuit huisartsen gingen als een trein. Ook omdat wij bij 90 procent van de huisartsen in de stad Groningen al een ondersteuner jeugd en gezin hebben. En in samenwerking met ZorgDomein hebben we een handige ‘basis jeugdhulp’-knop in het systeem van de huisartsen weten te plaatsen. Wat tegenviel, was dat onze eigen medewerkers veel bleven doorverwijzen naar specialistische zorg. Omdat ze dat gewend waren, omdat ze druk vanuit de zorg voelden, of op inhoudelijke gronden. We zijn daarom een tweede check op indicaties gaan doen en hebben het onder controle gekregen, maar liepen wel twee miljoen uit de pas. We zijn naar de gemeente gegaan met een plan om dit terug te verdienen. Die waren bijna ontroerd dat we zelf met een oplossing kwamen. Het tekent hoe we nu met elkaar samenwerken.”

“De gemeenteraad was bezorgd over de keuzevrijheid van inwoners, met één aanbieder. Maar we weten dat het in de praktijk niet zo werkt, mensen willen gewoon goed geholpen worden, ze hebben hooguit een voorkeur vanuit een religieuze overtuiging. Het gaat niet om de therapie of methodiek, maar om de relatie. We zijn daarom veel bewuster omgegaan met de ‘matching’ van professional en inwoner. We hebben een heel divers team, in culturele en religieuze achtergrond, en zoeken bewust naar de beste klik met de inwoner. Dat werkt supergoed.”

Waar staan jullie nu?
“In 2023 hebben 1.100 Groningse jeugdigen en gezinnen ondersteuning gekregen vanuit de basis jeugdhulp. De gemeente is blij, onze professionals en inwoners ook. Om de impact nog beter te onderbouwen, zijn we een traject gestart met SenseGuide, waarin medewerkers worden geïnterviewd en zij op hun beurt zo’n 200 inwoners interviewen – uiteraard niet uit hun eigen caseload. We verwachten voor de zomer de uitkomsten te kunnen delen.”

“Onze relatie met de gemeente is totaal veranderd, we zijn echt samen aan het werk, in voor- en tegenspoed. Zo organiseren we elke maand een dag waarin we van beide kanten expertise bij elkaar brengen: professionals, analisten, controllers. ‘Samen koken’, noemen we dat. We nemen alle data en cijfers van basis jeugdhulp door. Wat valt op en hoe duiden we dat? De bevindingen gaan naar de ambtelijke en bestuurlijke stuurgroep. Zo zitten we er samen heel dicht bovenop en voorkom je discussies achteraf.”

Onze relatie met de gemeente is totaal veranderd, we zijn echt samen aan het werk, in voor- en tegenspoed

Wat kunnen andere sociaalwerkorganisaties hiervan opsteken?
“Ik ben zelf op werkbezoek geweest bij Tintengroep, die hadden de jeugdhulp in gemeente Oldambt al ongeveer zo georganiseerd. Daar heb ik verschrikkelijk veel van geleerd. Als welzijnsorganisaties zijn we van het normaliseren, het netwerk betrekken. Daar ligt onze kracht, we kijken echt anders dan de zorg. Als ik een gemeente was, dan zou ik hiervoor ook echt kijken naar de organisaties die het dichtst bij je staan, zoals welzijnsorganisaties. De vier hoofdproducten van basis jeugdhulp – individuele begeleiding middel en zwaar, gezinsbegeleiding middel en zwaar – zou elke professionele welzijnsorganisatie moeten kunnen leveren. Een kwart van de jeugdhulp kun je makkelijk laten doen door een lokaal team.”

>>> Een gezinsondersteuner geeft een voorbeeld: “Ik sta een gezin bij dat thuis veel spanningen ervaart vanwege de scheiding van de ouders. Doordat er binnen de basis jeugdhulp minder kaders zijn, kan ik direct aansluiten bij de hulpvraag van het gezin en inzetten op wat nodig is. Met de ouders bespreek ik het belang van positief opvoeden. Met de dochter bespreek ik waar ze tegen aanloopt en wat hierin helpend kan zijn. Ik stel regelmatig de vraag welk probleem moet zijn opgelost voordat het gezin zelf weer verder kan. Daarin staat de directe leefwereld van het gezin centraal. De inzet van basis jeugdhulp zorgt ervoor dat de spanningen thuis minder zijn en dat de situatie leefbaar is.” <<<

Kijk voor meer informatie op de website van gemeente Groningen met onder meer een video met uitleg en praktijkvoorbeelden, brochures voor zorgprofessionals en voor cliënten en huisartsen. Bekijk ook deze reportage op OOG TV van Omroep Groningen of beluister de WIJ Groningen podcast over basis jeugdhulp via Spotify of Soundcloud.

Update november 2024: een impactmeting laat zien dat 84 procent van de Groningse gezinnen tevreden is over de basis jeugdhulp van WIJ Groningen. Lees meer in dit nieuwsbericht en beluister de podcast onderaan de pagina. 

Heb je een tip voor de rubriek Sterke verhalen? Zoals bijzondere samenwerkingsverbanden, nieuwe diensten en concepten of innovatieve toepassingen? Stuur ons een e-mail.