De waarde van het sociaal domein: investeren vereist

Hoe komen we tot een gezonde en rechtvaardige samenleving waarin iedereen beschikt over voldoende inkomen en huisvesting, mee kan doen naar vermogen en inwoners weer vertrouwen hebben in de overheid? De VNG en Divosa hebben dit uitgewerkt in de geactualiseerde propositie De waarde van het sociaal domein die vandaag is gepubliceerd. Als Sociaal Werk Nederland onderschrijven we deze boodschap en de oproep om te komen tot structurele, toereikende financiering.

Meerdere maatschappelijke organisaties, waaronder Sociaal Werk Nederland, hebben in kennissessies inhoudelijk bijgedragen aan deze publicatie die de versie uit 2021 vervangt. De propositie is ingericht langs drie grote thema’s die onderling nauw met elkaar samenhangen:

1. Bestaanszekerheid bieden door onzekerheid te verminderen
Iedereen moet kunnen rondkomen van een voorspelbaar inkomen, een dak boven het hoofd hebben en mee kunnen doen in de maatschappij. De VNG en Divosa willen investeren in het bieden van bestaanszekerheid aan inwoners die in de knel zitten, zodat hun inkomen, werk of woonsituatie (weer) voldoende en voorspelbaar is. Dit vraagt onder meer om fundamentele keuzes voor voldoende bestaanszekerheid conform de adviezen van de commissie Sociaal Minimum, om toegang tot rechtshulp en rechtsbescherming en adequate schuldhulpverlening.

2. Kansengelijkheid vergroten door ongelijk te investeren
De VNG en Divosa willen een nieuwe generatie met minder achterstanden laten opgroeien, door te investeren in gezinnen, jeugd en jongeren en maatwerk te bieden aan inwoners die steun en/of zorg nodig hebben. Dit vraagt onder meer om samenwerking tussen kinderopvang, onderwijs, zorg, welzijn en gemeenten en een gebiedsgerichte aanpak over de domeinen heen.

3. Gezond samenleven versterken door gemeenschappen te verbinden
Verschuif structureel 2% van de zorgbegroting naar publieke gezondheid, ondersteuning en maatschappelijke zorg. Zodat gemeenten veel steviger kunnen bijdragen aan een vitale samenleving en een houdbare gezondheidszorg. De VNG en Divosa streven naar een vitale samenleving waarin inwoners elkaar ontmoeten en in beweging zijn, gezond eten, zich gezonder voelen en samen kunnen bijdragen aan het versterken van onze samenleving. Dit vraagt om investeringen in een sterke sociale basis in de wijk gesteund door algemeen toegankelijke voorzieningen, dichtbij inwoners. Ook moet er meer aandacht en structurele investeringsruimte komen voor preventie en vroegsignalering: ‘meer normaliseren, minder medicaliseren’.           

Verschuif structureel 2% van de zorgbegroting naar publieke gezondheid, ondersteuning en maatschappelijke zorg

Langjarige financiële afspraken
De VNG en Divosa willen deze kernpunten samen met het Rijk realiseren door het maken van langjarige financiële afspraken, een heldere onderlinge taakverdeling en voldoende beleidsvrijheid voor gemeenten. In een pamflet roepen zij vandaag de informateur en Kamerleden op om te investeren in de samenleving en in het sociaal domein. Met passende structurele financiën, een uitvoerbaar wettelijk kader en ruimte voor maatwerk voor wie onbedoeld tussen wal en schip valt.

Reactie Sociaal Werk Nederland
Directeur-bestuurder Lex Staal over de propositie: “Sociaal werk speelt een cruciale rol in het vergroten van bestaanszekerheid, kansengelijkheid en de vitaliteit en veerkracht van gemeenschappen en bewoners. We onderschrijven de drie kernpunten van deze propositie dan ook van harte en willen hier samen met gemeenten en andere partners in de sociale basis duurzaam aan bouwen.

Dit vereist investeringen, zoals de genoemde overheveling van 2% van de zorgbegroting naar gemeenten om de verbindingen en voorzieningen in wijken en buurten te versterken en de beweging naar preventie door te zetten die met het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is ingezet. De verwachte begrotingstekorten bij gemeenten vanaf 2026 zien wij met grote bezorgdheid tegemoet. Daarom roepen we het Rijk op om structureel voldoende financiële middelen beschikbaar te stellen voor investeringen in samenlevingsopbouw, het sociaal domein en een sterke sociale basis. Zowel naar de informateur als naar de nieuwe Vaste Kamercommissie voor VWS hebben we deze boodschappen ingebracht.

De ambities in de propositie van VNG en Divosa betekenen daarnaast ook iets voor gemeenten zelf: zorg voor toereikende financiering van sociaalwerkorganisaties en werk samen langjarig en gelijkwaardig aan de grote maatschappelijke opgaven. Zet stevig in op samenlevingsopbouw en ondersteuning van de meest kwetsbare buurten en bewoners.”

Klik hier voor de propositie De waarde van het sociaal domein van VNG en Divosa en het begeleidende pamflet Investeer in de samenleving. Investeer in de waarde van het sociaal domein.