Onderzoek: investeringen sociaal werk niet in verhouding tot maatschappelijke opgaven

Investeringen in sociaal werk betalen zich dubbel en dwars terug. Dat is de slotsom van onderzoek van Cigarbox Impact Advisory in vier wijken in Nederland, in opdracht van Sociaal Werk Nederland. De investeringen zijn laag in verhouding tot de problematiek in de wijken, maar de opbrengsten zijn hoog. Of het nu gaat om het terugdringen van eenzaamheid onder ouderen, psychosociale problematiek bij jongeren, het stimuleren van beweging of het vergroten van weerbaarheid. De onderzoeksresultaten kunnen behulpzaam zijn in het gesprek tussen sociaalwerkorganisaties en gemeenten.

Onderzoeksopzet
Bureau Cigarbox analyseerde in vier wijken maatschappelijke opgaven en doelgroepen: het activeren, socialiseren en weerbaarder maken van jongeren in Moerwijk (Den Haag) en het Soesterkwartier (Amersfoort), eenzaamheid onder ouderen in Bloemhof (Rotterdam) en dorpsbewoners die kwetsbaar zijn in het Friese Oosterwolde. Het bureau bracht de omvang van de problematiek in kaart en de huidige inzet van sociaal werk. Ten slotte becijferde Cigarbox wat de maatschappelijke opbrengsten zijn van sociaal werk in deze wijken. Raadpleeg voor meer informatie het onderzoeksrapport ‘Impact sociaal werk in de wijk’. In de infographic onderaan deze pagina zie je een voorbeeld verder uitgewerkt (eenzame ouderen in de wijk Bloemhof, Rotterdam).

Verveelvoudiging investeringen nodig
De onderzoekers stellen vast dat de huidige investeringen in het sociaal werk niet in verhouding staan tot de maatschappelijke opgaven. In wijken met duizenden bewoners zonder sociaal netwerk, voor wie de bureaucratie te ingewikkeld is, die het financieel zwaar hebben en/of aan de zijlijn staan, werken vaak maar enkele sociaal werkers. Zij bereiken maar een fractie van deze bewoners om hen verder te helpen. Tegelijkertijd zijn de maatschappelijke opbrengsten aantoonbaar zeer hoog. De onderzoekers concluderen dan ook dat een verveelvoudiging van de investeringen in het sociaal werk in de onderzochte wijken effectief zou bijdragen aan de aanpak van sociale problematiek. Onderzoeker Pieter Brouwer van Cigarbox: "Veel mensen hebben een beetje hulp nodig, om vaker buiten te komen, mensen te ontmoeten, meer te bewegen, de administratie op orde te krijgen. We zien dat dit beetje hulp aan de voorkant, miljoenen euro’s scheelt aan de achterkant: aan doktersbezoeken, medicijngebruik, onnodige schuldenlasten of andere kosten.”

Een beetje hulp aan de voorkant, scheelt miljoenen euro’s aan de achterkant

Nieuw licht op inzet en investeringen sociaal werk
Volgens Lex Staal, directeur-bestuurder van Sociaal Werk Nederland, biedt het onderzoek waardevolle extra onderbouwing: “Bij onderzoek naar het rendement van sociaal werk ligt de nadruk meestal op de kosten. Dit onderzoek laat heel mooi zien wat de opbrengsten zijn van sociaal werk op een viertal actuele maatschappelijke opgaven. En die liegen er niet om. Zo leidt een investering van 250.000 euro in de Haagse Moerwijk tot maatschappelijke opbrengsten van bijna een half miljoen euro per jaar en drie miljoen euro in de toekomst, onder andere aan vermeden zorgkosten en toegenomen arbeidsparticipatie. Naast het financiële rendement hebben we het hier over jongeren die weerbaarder zijn geworden, die meer zijn gaan sporten of hun school afmaken. Daar ligt natuurlijk de grootste winst.”

De onderzoeksresultaten bieden houvast voor gemeenten als opdrachtgever en sociaalwerkorganisaties als uitvoerders om de inzet van het sociaal werk in de wijken te bepalen. Daarnaast komen de resultaten op een goed moment, nu het sociaal werk aan (regio)tafels zit voor de uitwerking van landelijke programma’s. Zoals het Integraal Zorg Akkoord (IZA), het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, waarin meer wordt ingezet op preventie en een sterke sociale basis. Lex Staal: “Deze transities vragen om investeringen in het sociaal werk, want het zijn nu vaak nog druppels op een gloeiende plaat. Zo zijn er in de Haagse Moerwijk slechts 3,5 fte aan jongerenwerkers werkzaam voor 1.800 jongeren. Dit onderzoek toont aan dat we met het sociaal werk veel meer maatschappelijke opbrengsten kunnen genereren dan nu het geval is. Zonder te medicaliseren en te indiceren. Gewoon in de wijk, dichtbij bewoners die met een vraag rondlopen.”

Het onderzoek kwam tot stand in samenwerking met sociaalwerkorganisaties Indebuurt033 (Amersfoort), Leger des Heils (Oosterwolde), SOL (Rotterdam) en Wijkz (Den Haag).

Cigarbox zal in 2024 vervolgonderzoek verrichten om te komen tot een landelijk beeld.

Klik hier voor het onderzoeksrapport 'Impact sociaal werk in de wijk’ van Cigarbox (december 2023).