Jongerenwerk op school; wat zijn de effecten en hoe betalen we het?
Werkbezoek Culemborg 8 november
Jongerenwerk als schakel tussen onderwijs, zorg en veiligheid. In Culemborg doen ze het en met verbluffende resultaten. Wat zijn de effecten en voorwaarden van die samenwerking en hoe betalen we die ‘keiharde preventie’?
Net als veel andere gemeenten staat de gemeente Culemborg voor grote uitdagingen als het om haar jeugd gaat. Ze zien meer jongeren met mentale problemen die zorg nodig hebben, een groeiende groep die opgroeit in armoede, steeds jongere jeugd die wordt geronseld voor drugscriminaliteit, verslaving, schooluitval en onrust door zwaar vuurwerk. Het zijn urgente vraagstukken die Culemborg nu integraal aanpakt vanuit zorg, welzijn, onderwijs en veiligheid. Waar mogelijk samen met ouders en jongeren. Om deze integrale aanpak te versterken zijn met tijdelijke NPO-gelden jongerenwerkers actief op twee VO-scholen waar dagelijks 4300 leerlingen te vinden zijn. Tijdens een werkbezoek op 8 november 2023 werden praktijkervaringen gedeeld met onder andere ministeries, VO-raad, de burgemeester en de wethouder welzijn.
Door op school te werken bereiken we meer jongeren. We zien ze op school, op straat, online en soms ook thuis.
Groter bereik
De jongerenwerkers zijn graag geziene professionals voor zowel leerlingen als schoolpersoneel. Ze lopen rond tijdens pauzes, sporten met leerlingen tijdens tussenuren, zijn aanspreekpunt in het HIP (Hulp Informatie Plein) en organiseren activiteiten gericht op talentontwikkeling. Ze doen aan vroegsignalering, ondersteunen leerlingen en schoolpersoneel en vormen een onmisbare brug in de samenwerking tussen andere professionals in en om school, waaronder zorgpartners en politie. Een van de betrokken jongerenwerkers: “Door op school te werken bereiken we meer jongeren. We zien ze op school, op straat, online en soms ook thuis.” Jongerenwerkers weten precies wat er speelt in de leefwereld van jongeren en kennen de wijk goed, aldus de teamleider van Lek & Linge.
Werken vanuit een gezamenlijk doel
Door samen op te trekken met onderwijs, zorg en veiligheidspartners lukt het in Culemborg inmiddels beter om vanuit een gezamenlijk doel te vertrekken, samen om jongeren heen te staan en daarmee te voorkomen dat problemen ontstaan of verergeren. Het lukt om vanuit een ‘positieve’ insteek in contact te komen met leerlingen, waardoor je ook eerder en gemakkelijker kunt ingrijpen als het met een leerling mis dreigt te gaan. Schoolpersoneel merkt op dat al na twee maanden de sociale veiligheid in de school was verbeterd. De politie ervaart dat de inzet van jongerenwerkers druk wegneemt, waardoor politie zich kan focussen op zaken waar zij echt nodig zijn.
Lex Staal: 'Jongerenwerk op school werkt en zou echt op elke school een basisvoorziening moeten zijn. Werk aan de winkel voor de landelijke overheid.'
Meerwaarde onderzocht
Naast Culemborg zijn op steeds meer VO-scholen in Nederland jongerenwerkers actief. Het lectoraat Youth Spot (HvA) heeft de meerwaarde van jongerenwerkers in school onderzocht in onder andere Amsterdam, Nijmegen en Arnhem. De meerwaarde is er op drie gebieden; (talent)ontwikkeling van leerlingen, verbeteren van schoolveiligheid en voorkomen van schooluitval. Jongerenwerkers maken een verbinding tussen de school en de wijk waar leerlingen wonen. Hierdoor kan een gezamenlijke en sterke pedagogische omgeving worden geboden aan leerlingen waarin leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen, en waarin leerlingen – indien nodig gezamenlijk – passend begeleid kunnen worden bij het volwassen worden in de samenleving (Van Dijk et al,. 2023).
Hoe betalen we keiharde preventie?
Tijdens het werkbezoek werd duidelijk dat jongerenwerkers in de school van meerwaarde zijn. Burgemeester Grootheest legt het aan zijn raadsleden uit als ‘keiharde preventie’. Het experiment dat vanuit NPO-middelen is opgestart verdient een vervolg, maar het is momenteel onduidelijk hoe de jongerenwerkers in school hun werk kunnen blijven doen. De gemeente staat voor meerdere grote uitdagingen in het sociale domein. Kleinere gemeenten, zoals Culemborg, komen niet in aanmerking voor tijdelijke landelijke subsidieregelingen zoals Preventie met gezag. De beleidsmedewerker vanuit het ministerie OC&W wijst op de aankomende regeling in 2024 voor de brugfunctionaris, waaruit inzet van jongerenwerkers op VO-scholen gefinancierd kunnen worden. Helaas lijkt het er nu op dat dit voor slechts 15% van de scholen middelen gaat bieden. Vanuit het ministerie van VWS wordt gewezen op de OKO-regeling (Opgroeien in Kansrijke Omgeving). Maar in hoeverre bieden deze tijdelijke middelen zekerheid voor de toekomst? Of vraagt het van gemeenten, zoals Culemborg, om de stap te nemen om nu meer te investeren in jongerenwerkers op school, om later de groeiende kosten voor jeugdzorg en veiligheid te kunnen besparen?
Meer lezen over de meerwaarde van jongerenwerk op school? Klik door naar deze onderzoeken:
