Visiedocument zet belang samenlevingsopbouw op de kaart

Afgelopen week kondigden we de ontwikkeling aan van een nieuwe, landelijke minor Opbouwwerk, die in het najaar van 2025 van start gaat. De minor maakt onderdeel uit van de Landelijke Actieagenda de Kracht van Samenlevingsopbouw die we samen met beroepsvereniging BPSW, netwerk van opbouwwerkers Krachtproef en kennisinstituut Movisie hebben opgesteld. In dit kader is nu ook een visiedocument over samenlevingsopbouw anno 2023 gelanceerd, met als titel Laten we het eens over samenlevingsopbouw hebben. Het is tijd. De organisaties stellen vast dat het opbouwwerk lang is gezien als ‘minder nodig’ en ‘iets van vroeger’, maar nu onmiskenbaar aan een comeback bezig is.

Volgens de opstellers van het visiedocument wordt de laatste jaren steeds duidelijker wat we eigenlijk al wisten: ‘Grote opgaven kunnen alleen maar met de kennis, ervaring en dynamiek van betrokken bewoners worden opgelost. Opbouwwerkers zijn meesters in het zien en versterken van deze dynamiek. Hoe, wat en waar, daar zijn veel vragen over te stellen en is bovendien contextafhankelijk. Maar het appèl op deze vakmensen groeit explosief, vanuit het besef dat zij een onmisbare schakel vormen bij het aangaan van de maatschappelijke uitdagingen waar we met elkaar voor staan.’

Opbouwwerkers zijn onmisbare schakel bij de maatschappelijke uitdagingen waar we met elkaar voor staan

Vertrouwen herstellen
Met de recente herwaardering van samenlevingsopbouw zijn we er nog niet. Het vertrouwen van inwoners in opbouwwerkers moet hersteld. ‘Onder invloed van decentralisaties en de noodzaak van kostenbesparing zijn opbouwwerkers dichter toegeschoven naar de uitvoering van lokaal beleid’. Het bevorderen van participatie en emancipatie van inwoners, van oudsher een belangrijk streven van het opbouwwerk, als zelfstandig ideaal, raakte op de achtergrond. Het werd voor gemeenten vooral een besparingsstrategie. ‘Het vertrouwen van burgers in het traditionele partnerschap met opbouwwerkers is mede hierdoor geschaad’, schrijven de organisaties in hun visiedocument. ‘Nu de potentie van samenlevingsopbouw voor genoemde maatschappelijke uitdagingen weer scherper in beeld komt, is het zaak het vertrouwen in dat partnerschap tussen bewoners en opbouwwerkers te herstellen en volop te investeren in opbouwwerk’, aldus de organisaties in hun visiedocument.

Sociale basis
Herstel van vertrouwen is lang niet de enige uitdaging waar het opbouwwerk voor staat. Het visiedocument noemt er meer, waaronder: ‘Balanceren tussen de individuele en de collectieve blik, waarbij het individuele perspectief zowel in uitvoering als beleid veelal domineert’. Ook moet het opbouwwerk ‘omgaan met het feit dat de sociale basis, in de regel de buurtgemeenschap, snel wordt gebruikt als een handig duizenddingendoekje voor de explosief groeiende zorgvragen. Opbouwwerk moet de waarde van de sociale basis profileren en beschermen.’

Krachtproef Festival
Publicatie en verspreiding van het visiedocument is een belangrijke stap in de strategie van de afzenders om samenlevingsopbouw steviger op de kaart te zetten. Het document is gelanceerd tijdens het Krachtproef Festival 2023 dat van 5 tot en met 7 oktober plaatsvond in de gemeente Uden. Het visiedocument is onderdeel van de Landelijke Actieagenda de Kracht van Samenlevingsopbouw is een coalitie van Movisie, Krachtproef, Sociaal Werk Nederland en de Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW). Deze coalitie komt voort uit het Strategisch Overleg Opbouwwerk van de BPSW.

Je vindt het visiedocument hier. Lees ook: ‘Deze nieuwe minor onderstreept de comeback van het opbouwwerk’ (5 oktober 2023)

Neem voor meer informatie contact op met senior adviseur Edwin Luttik.