Minister Jetten: “De sociale kant is belangrijker dan de radiatorfolie”

Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie was op maandag 17 april op werkbezoek bij sociaalwerkorganisatie Rijnstad in Arnhem en Lingewaard. Hij sprak in de wijk Malburgen met energiecoaches en sociaal werkers, maar vooral ook met inwoners over hun ervaringen. Aanleiding voor het werkbezoek is de intensieve manier waarop Rijnstad, de Energiebank regio Arnhem en de gemeente Arnhem zich bezighouden met de energietransitie en energiearmoede, hoe zij in contact komen met de inwoners en hen bewust maken over verduurzamen.

De bijeenkomst werd afgetrapt door een vlammend betoog van Edwin Luttik, senior adviseur bij Sociaal Werk Nederland over het belang van sociaal werkers bij de energietransitie. In de wijk Malburgen is opbouwwerker Hanspaul Maarseveen de verbindende spil. Hij en zijn collega’s spelen een belangrijke rol omdat ze de wijken en haar inwoners kennen, weten wat er speelt en daardoor bij uitstek geschikt zijn om bewoners te betrekken. Bijvoorbeeld door vrijwilligers op te leiden tot energiecoaches. Energiecoaches helpen inwoners inzicht te krijgen in hun gedrag rondom energieverbruik en ze helpen bij het installeren van gratis energiebesparende producten. De coaches, vaak bewoners van dezelfde wijk, spreken de mensen aan op straat, flyeren, gaan van deur-tot-deur. Dat doen ze vaak samen met wijkvrijwilligers. Ramazan is wijkvrijwilliger en is ook een ambassadeur voor het werk van de coaches: “Het heeft een voordeel als de energiecoach ook een multiculturele achtergrond heeft. Je kunt de mensen op hun gemak stellen, je hebt geen last van taalbarrières.” Zijn advies: kijk wat in de wijk nodig is.

KRACHTpunt 
In Arnhem staan in vijf wijken KRACHTpunten: een verplaatsbaar huisje met daarin voorbeelden van attributen die op een makkelijke manier bij kunnen dragen om de energierekening naar beneden te krijgen. Energiecoaches gebruiken o.a. dit huisje om te laten zien wat mogelijk is. Energiecoach Filimon Habtu: “Als een inwoner geïnteresseerd is komen we drie keer: de eerste keer om te kijken wat nodig is, de tweede keer met de producten zoals ledlampen, radiatorfolie of een douchekop en de derde keer om na te gaan of alles goed werkt en of er nog vragen zijn.” De vraag van de minister of buren daarna ook een afspraak willen krijgt een bevestigend antwoord.

Niemand mee onder de douche
De verhalen van drie wijkbewoners maken direct duidelijk hoe belangrijk de energiecoach is. Malburgen is een oudere wijk met o.a. vooroorlogse woningen. Veel huizen zijn oud en niet goed geïsoleerd. Er is sprake van sociale problemen zoals armoede en taalachterstand. Besparing op energiekosten is dan ook welkom. Spaarlampen, magnetronstekker en telefoonopladers uit het stopcontact, korter douchen met de douchecoach, alle tips en attributen dragen bij aan bewustwording. Met zo af en toe ook een verwarring: de douchecoach is een zandloper van vijf minuten, niet een persoon.

Angst voor de rekening
Zijn er dan geen verbeterpunten? Jawel hoor. Zo zijn er ook in Malburgen kwetsbare kopers die vaak hun huizen van woningcorporaties hebben gekocht. Zij kunnen niet meegaan met de renovatie. De formulieren voor subsidieaanvraag zijn te juridisch en daardoor niet leesbaar. Ook zij hebben hulp nodig.

De meest belangrijke tip voor de minister komt misschien nog wel van een van de bewoners. In haar woorden: “Ik budgetteer me suf waardoor ik nog nooit bij heb hoeven betalen. Toch zit ik in het donker met de verwarming uit. Waarom? Uit angst. Angst voor de rekening. En daar kunt u iets aan doen.” De minister vraagt wat rust zou brengen. Is een informatiecampagne nodig? Wat nodig is, is duidelijkheid, begrip en acceptatie van de overheid. “Maak een afspraak zoals in het Verenigd Koninkrijk: een prijsplafond waarbij elk half jaar een maximumprijs wordt vastgesteld voor gas en elektriciteit. Dat geeft rust.”

Goed Geregeld Arnhem
Naast de aanpak van de energieproblematiek samen met de energiecoaches doet de gemeente Arnhem meer. Zo hebben zij een extra wintertoeslag uitgekeerd en kunnen inwoners met hulp van sociaal raadslieden een maatwerkbudget aanvragen. De voorwaarde is wel dat de financiële problemen zijn ontstaan door de energiecrisis.

Sociaal raadsvrouw Marieke Kool-Nawijn spreekt veel inwoners. Door het opgebouwde vertrouwen kan ze ook andere problemen aanpakken of de mensen verwijzen. Wat ze ziet is dat een grote groep stress heeft door de situatie waar ze in zitten en dat de doelgroep verandert. Of, zoals Mark Lauriks, wethouder Bestaanszekerheid en Leefbare wijken zegt: “Het is belangrijk om dit niet alleen vanuit de energiekoker te bekijken. Er speelt veel meer, zoals inkomen en financiële zorgen. Opbouwwerk, energiecoaching en laagdrempelig financieel advies, dichtbij huis zijn daarom dingen die enorm belangrijk zijn in de energiecrisis.” 

De afsluitende woorden van minister Jetten: “Ik wil meer energiecoaches in het land aan het werk krijgen, maar de sociale kant is veel belangrijker. Ik heb een goede motivatie gehoord over meer zekerheid en rust, dat neem ik mee. En ik kom graag nog een keer terug.”

Meer informatie

• 19 april: 35 miljoen met voorrang naar kwetsbare wijken voor tegengaan energiearmoede
• Energiebank regio Arnhem
• Nieuwsbericht: KRACHTpunt in Malburgen geopend

Fotografie en video: Ministerie EZK