Koopkrachtpakket kabinet: een goede eerste stap

Met een injectie van zo'n 17 miljard euro gaat het kabinet de koopkrachtcrisis met grof geschut te lijf, melden diverse media vanuit de gelekte Miljoenennota. De begroting bevat maatregelen om inkomens te stutten en lasten te verlagen. Zo stijgt het minimumloon, en daarmee ook de uitkeringen en de AOW, met 10 procent. De zorg- en huurtoeslag gaan omhoog, de tijdelijke verlaging van energiebelasting en brandstofaccijnzen wordt verlengd en er komt opnieuw een energietoeslag van 1.300 euro voor huishoudens op of rond het bestaansminimum. Minister Kaag noemt het koopkrachtpakket in haar voorwoord bij de Rijksbegroting van volgend jaar “historisch in omvang”. Daarbovenop wordt gewerkt aan een noodplan om de sterk stijgende energiekosten te compenseren.

De maatregelen zijn gericht en helpen zowel mensen die al lang van een laag inkomen moeten rondkomen als de zogeheten ‘lage middeninkomens’. Voor Sociaal Werk Nederland zijn dit stappen in de goede richting. Maar is het voldoende?

Fors maar ontoereikend
Wij zien het aantal burgers in armoede en met schulden toenemen, in die mate dat het voor sociaal werkers bijna niet meer is bij te benen. Het bestaansminimum is te laag om de intergenerationele armoedespiraal te doorbreken. Onze leden zien dreigende huisuitzettingen en steeds meer zorgmijders. Sociaal werkers schrijven vaker fondsen aan voor kinderen en gezinnen met geldzorgen. Steeds meer bewoners wantrouwen de overheid en instanties met als gevolg dat zij beschikbare (financiële) hulp niet durven aanvragen. Ook beginnen zich groepen te melden die we voorheen niet zagen, zoals gepensioneerden die interen op hun spaargeld en wakker liggen van de stijgende prijzen. Het genoemde koopkrachtpakket is fors, maar nog ontoereikend om de bestaanszekerheid van alle mensen in financieel kwetsbare posities te verbeteren.

Acties op korte termijn
Het koopkrachtpakket in de Miljoenennota is een goede eerste stap, maar er is op korte termijn méér nodig. Samen met onze partners in de Landelijke Armoedecoalitie pleiten wij dan ook onder meer voor:

• het sneller verhogen van het wettelijk minimumloon, met een volwaardige koppeling aan de uitkering;
• een maximumprijs voor energie. Zodat mensen in elk geval op basaal niveau gebruik kunnen blijven maken van energie;
• dat de prijsstijging van de energie wordt betaald uit het Energiefonds in plaats van dit voor te schieten, anders creëer je nieuwe schulden. En zorg dat alle mensen die het nodig hebben hiervan gebruik kunnen maken;
• dat essentiële producten betaalbaar blijven, zoals brood, pasta, rijst, zuivel, groenten, fruit, zelfverzorging, bijvoorbeeld via de Prijzenwet en een versnelde verlaging van het btw-tarief op groente en fruit;
• het niet toestaan van huurverhogingen bij woningen die niet goed geïsoleerd zijn. Zet direct in op het verduurzamen van woningen en versnellen van de energietransitie in samenspraak met en met inzet van de mensen zelf;
• het niet halveren van de Wajongkorting en stop de stapeling van zorgkosten voor mensen met een chronische ziekte of beperking, bijvoorbeeld door het opschorten van het eigen risico en terugbetalen van eerder dit jaar betaald eigen risico;
• een structureel betere verhouding tussen inkomen en vaste lasten, zodanig dat mensen zelf hun voedsel kunnen kopen en in andere basisbehoeften kunnen voorzien en een buffer opbouwen die geldstress vermindert; en
• sociaal incasseren voor gemeenten en bedrijven.

Onderaan deze pagina vindt u de brief die vandaag vanuit de Landelijke Armoedecoalitie is verzonden naar Tweede Kamerleden en woordvoerders sociale zaken.

De brug naar bewoners
Ook is er duurzaam beleid nodig om mensen mee te laten doen en uit de armoede te laten stromen voor de lange termijn. Dit vraagt ook een flinke investering in informele en formele sociale steunstructuren in gemeenten, deskundige vrijwilligers en sociaal werkers als brug naar bewoners, geoormerkt in het Gemeentefonds. Zo kunnen bewoners in armoede en met schulden worden bereikt en geholpen om weer grip op hun leven te krijgen. Het gaat vaak over mensen voor wie het dagelijks functioneren ingewikkeld is, met name als er sprake is van laaggeletterdheid, een verstandelijke beperking of psychische klachten.

Voorkomen in plaats van genezen
De aanpak geldzorgen, armoede en schulden die minister Schouten (SZW) in juli naar de Tweede Kamer stuurde, spreekt klare taal over het bevorderen van het welzijn en de inclusie van mensen in armoede. Met een rol voor gemeenten en het sociaal werk in preventiecoalities, bij (vroeg)signalering, het bereiken van bewoners, vrijwilligers, de inzet van maatjes en financiële educatie. Tegelijkertijd staan de (financiële) randvoorwaarden om dat waar te maken onder druk. Ook binnen het Integraal Zorgakkoord, waarin veel wordt verwacht van preventie en een afnemende zorgvraag, zijn (nog) geen financiële middelen vrijgemaakt. De belofte van voorkomen in plaats van genezen wordt zo nog niet waargemaakt.