In de sociale basis: Leren, sturen en verantwoorden - advies en gespreksmodel

Er is veel aandacht voor ‘de sociale basis’, maar wat verstaan we hier eigenlijk onder? En kan het de hooggespannen verwachtingen waarmaken? Het Verwey-Jonker Instituut heeft in opdracht van het Netwerk Directeuren Sociaal Domein (NDSD), het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Sociaal Werk werkt! onderzoek gedaan naar de beleidsmatige vormgeving van de sociale basis in twaalf gemeenten. Welke maatschappelijke doelen formuleren gemeenten voor ‘hun’ sociale basis? Hoe geven gemeenten, (welzijns)partners en inwoners hier samen vorm aan? Hoe monitoren en leren zij over wat werkt? Het rapport is nu gepubliceerd. Ook Sociaal Werk Nederland en diverse leden hebben inhoudelijk aan deze publicatie bijgedragen. We werken aan een vervolg rond dit onderzoek, om leden verder op weg te helpen.

Doel op zich, of middel?
Het onderzoek omvat documentenanalyses en gesprekken met gemeenten en (welzijns)organisaties in twaalf gemeenten: Almere, Amersfoort, Amsterdam, Den Haag, Dordrecht, Groningen, Haarlem, Haarlemmermeer, Leiden, Oss, Tilburg en Zaanstad. Het laat zien dat er tussen gemeenten, maar ook binnen gemeenten verschillende definities van en zienswijzen op de sociale basis zijn. De sociale basis wordt (soms gelijktijdig) gezien als een doel op zich met een intrinsieke maatschappelijke waarde, maar ook als een middel om zorgkosten te temperen. Deze punten belemmeren het opstellen van goed onderbouwd beleid op de sociale basis, en kunnen verwarrend werken in gesprekken met (lokale) partners. De literatuur die de waarde van (investeren in) de sociale basis onderbouwt wordt door sommigen als onvoldoende vindbaar of bruikbaar ervaren.

Beleidstheorie op de sociale basis
Om tot beter en realistischer beleid te komen, is het uitwerken van de onderliggende beleidstheorie op de sociale basis van belang. Zowel gemeenten als (welzijns)organisaties hebben hierin een rol. Dit vraagt iets van de samenwerking tussen gemeenten en (welzijns)organisaties en van de randnoodzakelijke voorwaarden die hiervoor geschapen dienen te worden. Deze samenwerking (en de continuïteit die daarvoor nodig is) maakt het mogelijk verder te komen in het samen leren over (wat werkt in) de sociale basis, en deze hiermee te versterken. Het onderzoek geeft hiervoor adviezen en biedt een gespreksmodel voor het samen voeren van het expliciete gesprek over de sociale basis.

Lees hieronder het rapport van het Verwey-Jonker Instituut met bevindingen en adviezen om samen te komen tot een sterkere sociale basis.