Opinie Trouw: mag de zorg voor ouderen ook een beetje sociaal?

De vergrijzing zet door en de personeelstekorten in de zorg eisen steeds indringender hun tol. In het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) zet minister Helder zwaar in op langer thuiswonende ouderen, onder het motto zelf als het kan, thuis als het kan en digitaal als het kan. Er wordt hierin opvallend veel verwacht van digitale middelen. In dagblad Trouw voegen Lex Staal, directeur-bestuurder Sociaal Werk Nederland en Janny Bakker, voorzitter Movisie, daar vandaag aan toe: we mogen ook veel meer verwachten van het sociaal werk.

Zorg kan niet zonder welzijn
Volgens Staal en Bakker zijn welzijn en zorg in ons land gescheiden werelden. Dat begint al bij de financiering, maar het zit dieper: “In de zorg heeft men vaak geen idee van wat er in het welzijn gebeurt of wat sociaal werkers doen. Dat is problematisch, want zorg kan niet zonder wat vroeger het welzijnswerk heette. Als ouderen, zoals de minister graag wil, langer thuis blijven wonen dan volstaat een beetje meer beeldbellen niet. Het ondersteunende netwerk dat voor dat thuis wonen nodig is ontstaat nu eenmaal lang niet altijd spontaan. Niet elke oudere heeft familie of een sociaal netwerk om op terug te vallen. De organiserende en ondersteunende motor van het sociaal werk is daarvoor onmisbaar. Zeker in buurten waar het niet vanzelfsprekend is dat je een oogje op elkaar houdt. Sociaal werkers kunnen het eigen netwerk van vrijwilligers en mantelzorgers dan in de lucht houden.”

Volgens huisartsen heeft meer dan 60 procent van de patiënten in hun wachtkamers geen medisch, maar een sociaal probleem

Welzijn op recept
De auteurs noemen ‘Welzijn op recept’ als goed voorbeeld van een sociaal werk-aanpak die de zorg kan helpen ontlasten: “Zo’n welzijnsrecept kan een huisarts uitschrijven voor iemand die zwaar gebukt gaat onder eenzaamheid, slapeloosheid of angst voor bestaansonzekerheid. Dat is hard nodig, want volgens de huisartsen heeft meer dan 60 procent van de patiënten in hun wachtkamers geen medisch, maar een sociaal probleem. Met een welzijnsrecept gaat de patiënt naar de plaatselijke welzijnscoach om bijvoorbeeld mee te doen aan schuldhulp, activiteiten, vrijwilligerswerk, sport of bewegen. Volgens verschillende onderzoeken is dit een bewezen effectieve interventie.” Het succes wordt volgens Staal en Bakker wel bepaald door de mate van professionaliteit van het welzijnswerk: “Als de intake niet wordt gedaan door een beroepskracht, haken mensen vaak af. Goed kijken naar wat iemand nodig heeft en de juiste verbindingen maken met steun in de wijk is vakwerk.”

De auteurs roepen minister Helder ten slotte op om zorgbudgetten ook te gebruiken voor sociale professionals, bijvoorbeeld via Welzijn op recept. De minister kan de beoogde verhoging van het budget voor het thuis laten wonen van ouderen moeiteloos ook beschikbaar maken voor sociaal werk. “Zo kan met een lichte vorm van begeleiding de veerkracht van ouderen enorm worden versterkt. Dat vermindert stress, voorkomt erger, en verlaagt de zorg- en andere kosten.”

Lees het complete opinieartikel op de website van Trouw of via deze link.