Samenwerking sociaal werk, huisartsen en ggz levert veel op

Als in de wijk sociaal werk, huisartsen en de ggz intensiever met elkaar samenwerken, krijgen de mensen sneller én op de juiste plek de zorg en ondersteuning die zij nodig hebben. Bovendien is het een deel van de oplossing om de kosten beheersbaar te houden. Daarover was geen enkele discussie tijdens de online bijeenkomst ‘Hoe kunnen huisartsen, ggz en sociaal werk elkaar vinden?’ op donderdagmiddag 9 juni jl. Alleen zet ons huidige financieringssysteem een rem op deze manier van samenwerken. De aanwezigen laten zich hier overigens niet door weerhouden, maar pleiten er wel voor dat dit snel wordt opgelost. 

Sociaal Werk Nederland, de Landelijke Huisartsen Vereniging, InEen en de Nederlandse ggz gingen in gesprek om met elkaar te onderzoeken hoe er meer en beter kan worden samengewerkt en wat daarvoor nodig is. De deelnemers konden daarnaast in workshops inspiratie opdoen over succesvolle praktijkvoorbeelden: hoe werden ze opgestart, welke belemmeringen kwamen ze tegen, hoe zijn ze beslecht en wat hebben ze geleerd?

Werken vanuit andere visie met focus op preventie
Om betere zorg te kunnen bieden met meer oog voor de mens in de wijk zal er vanuit een andere visie moeten worden gewerkt, deelde Ruth Peetoom, voorzitter van de Nederlandse ggz aan de discussietafel. Met meer focus op preventie en met elkaar, dus domeinoverstijgend. “Momenteel onderhandelen we voor het Integraal Zorgakkoord over de zorg die nu valt onder de Zvw. Maar één ding is duidelijk”, aldus Peetoom, “daar gaan we het niet mee redden in de toekomst. Het is heel belangrijk dat de VNG ook meedoet, mét mandaat. En niet alleen om wat te brengen, want ook wij hebben hen wat te bieden.”

Andere vragen, andere antwoorden
Barbara de Doelder, bestuurder van InEen die de belangen behartigt van de georganiseerde eerste lijn, gaf aan dat het systeem inderdaad niet leidend mag zijn, want het gaat om waar we het allemaal voor doen. “En dat is dat we mensen op de goede plek krijgen waar ze een goede behandeling krijgen. Dat hoeft niet altijd bij de psychiater te zijn. Soms is het antwoord op de vraag hoe iemand mee kan doen in de maatschappij veel belangrijker.” Daarom is het mooi dat in 2024 de consultatiefunctie wordt ingevoerd, al vinden de aanwezigen de invoeringsdatum nog wel heel ver weg. 

Systeem niet helpend
Namens Sociaal Werk Nederland schoof waarnemend voorzitter van het bestuur Eric Lemstra aan bij de discussietafel. Hij stelde vast dat generalisten als huisartsen en sociaal werkers structureel specialistische kennis van de ggz nodig hebben. “Maar de verrichtingensystematiek is niet altijd helpend." Dat constateerde ook Stephan Hermsen, directeur van Provico, een netwerkorganisatie voor ggz behandeling in de huisartsenpraktijk. Hij vindt dat er minder naar losse projecten gekeken moet worden. “In de regio Noord-Limburg hebben we samen met de zorgverzekeraars en gemeenten gekeken naar wat voor deze regio de komende periode prioriteit moet krijgen. Hierdoor kunnen de huisartsen bijvoorbeeld al de ggz consulteren maar ook bijvoorbeeld ervaringsdeskundigen. Ook zijn er groepen waar mensen zelf kunnen werken aan hun herstel, want herstellen doe je uiteindelijk zelf.” Over het verdelen van de financiën is overigens wel jaren gesproken. Hermsen: “Dat heeft wel een jaar of vier geduurd. Hierdoor krijgen we bijvoorbeeld restitutiegelden uit de gespecialiseerde ggz omdat daar een deel van de baten zitten.”

Regelingen in de maak
Maarten Wegman, regiomanager van zorgverzekeraar Menzis, vindt dit initiatief in Noord-Limburg heel mooi, maar vraagt zich af hoe lang ze het op die manier kunnen blijven financieren. “Ons stelsel is daar gewoon niet op ingericht. De Zorgverzekeringswet is individueel ingericht waarbij de individuele burger een rekening krijgt. Dus de wetgeving houdt ons eigenlijk tegen om zorg en ondersteuning op een andere manier te gaan financieren. Wel weet ik dat er veel nieuwe regelingen in de maak zijn waardoor we in de toekomst domeinoverstijgend werken kunnen financieren. Als die er zijn, kunnen we in de regio hele mooie dingen gaan doen.”

Samenwerking is dé sleutel, ondanks dat de financiering is georganiseerd op apart in plaats van samen

Actie geboden
Maar wachten daarop zit niet bepaald in de genen van de aanwezigen. Luuk van Koppen, adviseur doelmatige zorg bij i2i (Intelligence to Integrity) verwoordt wat iedereen voelt: “Het water staat bijvoorbeeld bij de ggz al aan de lippen, dus moeten we nú wat gaan doen. En samenwerking is dé sleutel, ondanks dat de financiering is georganiseerd op apart in plaats van samen. We hoeven ook niet te wachten, want het begint er namelijk allemaal mee dat we van elkaar leren. Zo zijn bij ons in Rotterdam buurtcoaches gaan meelopen met ggz-behandelaars. De ggz-behandelaar ziet dan bijvoorbeeld dat een man een persoonlijkheidsstoornis heeft en gebaat is bij 32 behandelingen. De buurtcoach daarentegen ziet een man die eenzaam is en een vrijwilligersrol moet krijgen bij voetbal. In dit voorbeeld is gelukkig gekozen voor het laatste en nu zie je dat deze man overal voor wordt gevraagd, hij helemaal is opgeleefd en weer onderdeel uitmaakt van de maatschappij. Dit is én voor de man beter én voor het kostenperspectief een stuk beter.”

Bekijk het gesprek tussen de bestuurders en dialoogtafel financiering

De veelbelovende praktijkvoorbeelden in het kort
Tijdens de online bijeenkomst konden de deelnemers ook meedoen aan workshops waar initiatiefnemers van succesvolle praktijkvoorbeelden vertelden hoe ze de samenwerking tussen sociaal werk, ggz en huisartsen hebben aangepakt.

Drempelloos samenwerken in Zuid-Limburg
In Zuid-Limburg werken specialistische ggz, huisartsenpraktijken en welzijnswerk drempelloos samen. Dit is een heel proces geweest waarbij de samenwerking en het vertrouwen werden opgebouwd. Ze werken met ervaringsdeskundigen en het sociaal domein. Aan het begin van de zorg voeren een ervaringsdeskundige, iemand uit het sociaal domein en uit de ggz een drie- of tweegesprek met de hulpvrager. Ze gebruiken elementen uit de herstelondersteunende intake van GGZ Noord Holland Noord en ook positieve gezondheid. Met elkaar komen ze tot een zo breed mogelijke formulering van de hulpvraag. In de verbreding zit de grootste kracht van wat ze doen. Dan wordt gekeken wat aansluit bij de situatie en de vraag van de burger. Er zijn nog uitdagingen en die liggen in de mindset van medewerkers die nog niet op deze manier werken en in ontschotting in de financiering.

Meer weten? Kijk deze workshop in zijn geheel terug, bekijk de presentatie, bezoek de website Blauwe GGZ of stuur een e-mail naar Boris Klinkenberg van Maastricht University.

De Overlegtafel
De Overlegtafel is een regionaal initiatief om cliënten op een soepele manier en op basis van multidisciplinair overleg op de plek te krijgen waar zij de best passende zorg en/of begeleiding krijgen. Wekelijks worden cliënten, na akkoord, anoniem besproken aan de Overlegtafel. Een overleg duurt ongeveer 30 minuten. Hierbij maken ze gebruik van elkaars expertise en creëren ze op basis van vertrouwen korte (communicatie)lijnen. Op deze manier wordt de juiste zorg en begeleiding ingezet en dalen de wachttijden. De Overlegtafel is een initiatief vanuit de regio Eemland. Deze krijgt nu navolging in de regio’s Woerden, Arnhem en Noordoost Flevoland, Almere, ’t Gooi en Hollands Midden.  

Meer weten? Bekijk de presentatie, bezoek de website Overlegtafel GGZ of stuur een e-mail naar Martijn Mahler van Bee Improve.

Beloftevolle praktijken
De Herstelacademie is laagdrempelig gehuisvest in een rustige ruimte in het Huis van de Wijk. De huisarts kan een patiënt via ZorgDomein hiernaartoe verwijzen en die kan er direct terecht. Verbinding naar deelname aan andere activiteiten in het Huis van de Wijk en naar diverse activiteiten in de leefomgeving van de deelnemer is direct voorhanden. Het palet aan samenwerkingspartners is divers: van sociaal ondernemer tot ggz-instelling; van wijkinitiatief tot Galerie Atelier Herenplaats (voor kunstenaars met een bijzonder verhaal).  Ieders expertise wordt ingezet ter ondersteuning van het team ervaringsdeskundigen en het herstelprogramma, zoals die van het Basisberaad, Werkcentrum Pluspunt, de Voedseltuin Rotterdam, ReaktPG, Howie the Harp™, het Centrum Voor Dienstverlening, Pameijer, AntesPG, Pameijer Werkt, Rijnmond Dokters, Gemeente Rotterdam en wijkgerelateerde partijen.

Meer weten? Kijk deze workshop in zijn geheel terug, lees het artikel Goed Geland: duurzame ondersteuning van bewoners in de wijk, bezoek de website Opening herstelacademie in wijk Rotterdam of stuur een e-mail naar Annelies Smits van Wmo radar.

De kortste lijn tussen huisarts en sociaal domein
Hoe krijgen burgers in Deventer veel sneller op de juiste plek ondersteuning? Vanuit de Huisartsen Coöperatie Deventer en Omstreken zijn de deelnemers meegenomen in alle bestuurlijke aspecten (proces, financiering, wat moest er allemaal worden geregeld), vertelden zij waarom ze zijn gestart met ‘Waar is Wally’, wat de ervaringen zijn en hoe de samenwerking tussen huisartsen, sociaal werk en ggz hierin is verstevigd.

Meer weten? Bekijk de presentatie van Waar is Wally, bekijk de video van Ecosystemen Mentale Gezondheid Deventer, lees het artikel Sociaal domein en GGZ: samen effectiever of stuur een e-mail naar Lia Huisman van HCDO – Holding Huisartsenzorg Deventer en Omstreken.

Lees ook het artikel naar aanleiding van deze bijeenkomst op de website van vakblad De Eerstelijns. 

Hieronder is de hele online ledenbijeenkomst van 9 juni 2022: 'Psychische zorg en ondersteuning in de regio: hoe kunnen huisartsen, ggz en sociaal werk elkaar vinden?' in zijn geheel terug te zien.