Kinderwerk, onmisbare schakel in de sterke sociale basis opgroeien – in je buurt
In maart 2022 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. De wethouder jeugd heeft een krappe portemonnee en een flinke opdracht. Het verhaal van het sociaal werk kan deze wethouder helpen de juiste keuzes te maken: organiseer laagdrempelige ondersteuning in de directe buurt van bewoners; zet in op preventie en op de transformatie. Zet extra in op die buurten waar de eigen capaciteit van bewoners het minst sterk is. Organiseer positieve alternatieven en ontmoeting: via sport, spel, aandacht, huiswerkklassen. Zorg voor opvang tussen school en thuis. Bied cultuur, sport en andere activiteiten in groen, sociaal en in de bieb. Werk samen met ondernemers. En zorg voor sterke schakels in je keten 'sterke sociale basis opgroeien'. Start bij het jonge kind.
Sociaal Werk Nederland heeft materiaal voor u bij elkaar gebracht: tekst, beeld en cijfers.
Sterke sociale basis opgroeien
Een 'sterke sociale basis opgroeien en opvoeden, in je buurt' is met name nodig in die buurten waar opgroeien niet vanzelfsprekend van een leien dakje gaat.
Daar waar veel ouders en kinderen wonen die bestaansonzekerheid treffen rond inkomen, wonen, integreren, ziekte of trauma. Veel ouders zijn al in beeld als zij met hun kind bij het CJG langs gaan; dan volgt de kinderopvang. De basisschoolleeftijd van 4 - 12 is voor beperkt een deel van de nederlandse kinderen gekoppeld aan de BSO of diverse sport-clubs en andere naschoolse activiteiten. Een veel groter deel van de jongere kinderen valt tussen wal en schip na schooltijd: eenoudergezinnen (geen toegang tot bso); ouders met flexbaantjes en avond-/ nachtwerk; bestaansstress. onveilige situaties. Voor deze kinderen betekent sterk kinderwerk in de buurt een wereld van verschil. Veel argumentatie vindt u in de bijlage Vroeg signaleren en vroeg doen.
Voor welke kinderen is kinderwerk belangrijk?
Kinderen die het thuis moeilijk hebben, zitten vaak ook op school en in hun vrije tijd niet goed in hun vel. Voor hen maakt een veilige plek in hun buurt hét verschil. Kinderwerk biedt die plek. Professionele kinderwerkers geven deze kinderen de aandacht die ze vaak nergens anders krijgen, en ze ondersteunen hun ouders bij de opvoeding. Daarbij werken ze samen met een groot aantal ketenpartners. Maar om die veilige huiskamers van de buurt te runnen, is een veelvoud aan kinderwerkers nodig.
Korte film
'Kinderwerk, onmisbare schakel in de sterke sociale basis opgroeien – in je buurt'. Dat is de lange titel van een korte film die Sociaal Werk Nederland heeft laten maken over kinderwerk. We gingen daarvoor in gesprek met Els Spraakman, Teamleider Kinderen, sociaalwerkorganisatie De Schoor en Roelie Bosch, Wethouder Jeugd, Almere; Floor van Berkel, manager jeugd- en jongerenwerk R'Newt en de Tilburgse wethouder jeugd Marcelle Hendrickx. U kunt deze film bijvoorbeeld inzetten in de mail aan uw nieuwe wethouder of college als u hen uitnodigt voor een werkbezoek.
Hier staat de korte film 'Kinderwerk, onmisbare schakel in de sterke sociale basis opgroeien – in je buurt'
Els Spraakman, teamleider Kinderwerk, De Schoor: “Dagelijks bieden wij kwetsbare kinderen in hun eigen buurt een veilige en vertrouwde plek, waar ze een paar uur verlost zijn van hun vaak complexe thuissituatie. Daarmee geeft het kinderwerk hen handvatten om de “cirkel van overerving” te doorbreken. De overerving van armoede bijvoorbeeld. We laten ze het belang van scholing en opleiding zien, maar ook dat het niet verstandig is om op je veertiende een kind te krijgen. Zo op het oog biedt het kinderwerk misschien vooral leuke activiteiten aan. Die zijn echter geen doel op zich, maar een middel voor het ontwikkelen van bijvoorbeeld sociale vaardigheden en talenten.” Zie hier het interview met Els Spraakman, en hier een filmpje over kinderwerk De Schoor.
Rapport Kinderwerk anno 2021
De cruciale rol van de kinderwerkers als ‘aanvullende opvoeder’ is in kaart gebracht door Het Nederlands Jeugdinstituut in samenwerking met Sociaal Werk Nederland, BV Jong, Verdiwel en Froukje Hajer. Tienduizenden jonge kinderen tussen 4 en 12 zijn in Nederland na schooltijd dagelijks op zichzelf aangewezen, met alle risico’s van dien. Het onderzoeksrapport Kinderwerk anno 2021 toont de kracht van het kinderwerk voor juist deze kinderen, die vaak opgroeien in ‘complexe gezinssituaties’. 86% van de kinderwerkers geeft aan dat het ‘signaleren van zorgelijke ontwikkelingen en problemen’ hun belangrijkste doel is.
Uit het onderzoek van het NJi blijkt dat kinderwerkers er niet alleen zijn voor de kinderen, maar dat ze bovendien de ouders terdege ondersteunen bij de opvoeding. Daarnaast hebben kinderwerkers een groot netwerk in de wijk én zijn ze een waardevolle samenwerkingspartner voor ketenpartners.
Leefachterstand
Door corona is een deel van deze kinderen ‘zichtbaar’ geworden, juist omdat ze feitelijk onzichtbaar werden: ze verdwenen uit beeld bij de leerkrachten en hadden thuis geen laptop, geen internet, geen hulp. Het zijn de kinderen die veel te vaak alleen thuis zitten, die opgroeien in chronische armoede, of dagelijks moeten zorgen voor hun zieke vader of moeder. Dat maakt hen kwetsbaar en tast hun talentontwikkeling aan.
8,5 miljard voor het wegwerken van leerachterstanden
Veel aandacht ging in coronatijd naar de mogelijke leerachterstand die juist deze kinderen oplopen in het onderwijs. Maar het is minstens zo belangrijk om hun lééfachterstand te verbeteren. We raden u aan het gesprek aan te gaan hierover, lokaal. Zie ook Zorg voor de Jeugd.
Vroeg signaleren en vroeg doen
Kinderwerker Shailesh Ramnath: ‘In een wijk waar veel overlast was, maakten de wijkagent en ik een lijstje van kinderen die zorgelijk gedrag vertoonden. Het ging om 50 kinderen, waarvan ik er 48 kende. Daarvan hadden er 15 echt hulp nodig. We nodigden hun ouders uit om met ons te bespreken hoe we die kinderen het best konden helpen. Zo kun je voorkomen dat straks weer een generatie jongeren voor overlast gaat zorgen.’
Shailesh Ramnath, kinderwerker bij Voor Welzijn in Den Haag.’ Zie hier de blog 'de buren van Khaldun' van Shailesh over kinderwerk.
Lex Staal: meer kinderwerkers nodig!
Lex Staal, voorzitter van Sociaal Werk Nederland: ’Kinderwerk is daarvoor hét instrument, maar is helaas in veel te veel gemeenten een ontbrekende, onbekende schakel in de sociale basis. Om de veilige huiskamers van de buurt te runnen, is dus een veelvoud aan kinderwerkers nodig. Er zijn er in heel Nederland naar schatting maar tussen de 400 - 500.'
Cijfers
Nederland telt 1,5 miljoen kinderen tussen de 4 en 12 jaar. Jaarlijks worden 119.000 van hen mishandeld: gemiddeld één per basisschoolklas. In het schooljaar 2018/2019 zijn ruim 113.000 leerlingen in het regulier basisonderwijs aangemerkt als ‘achterstandsleerling’. Ruim de helft (60%) van hen zijn leerlingen met een migratieachtergrond. In 2019 kregen in totaal 428.000 jeugdigen jeugdhulp.
Gemeenten kunnen in de publicatie ‘Kinderwerk anno 2021’ en de factsheet (zie ook de bijlagen) zien wat de potentie en meerwaarde is van #sterkkinderwerk voor al hun kinderen: een cruciale bouwsteen in een sterke basis voor ‘opgroeien in de buurt’.
Kinderwerk is in feite het ‘jongere broertje/zusje van jongerenwerk.